ایران، آفریقا و دست‎‎های نامریی

روابط ایران و آفریقا در دو ماه گذشته به‎شدت تحت تأثیر جریان‎سازی‎‎هایی است که با کشف محموله‎‎های سلاح در نیجریه آغاز شده؛ محموله‎‎هایی که گفته می‎‎شود از سوی ایران برای یکی از کشور‎های غرب آفریقا ارسال می‎‎شده و اکنون واکنش رؤسای برخی از کشور‎های آفریقایی را برانگیخته است. اعلام قطع همکاری با ایران از سوی «یحیی جامه»، رییس‎جمهوری گامبیا، و ارسال گزارش ضبط سلاح‎‎های ایرانی به سازمان ملل از سوی دولت نیجریه، از نخستین واکنش‎‎های مقامات این کشور‎ها بوده است که علی‎رغم تلاش‎‎های دستگاه دیپلماسی ایران، توسط رسانه‎‎ها و سیاست‎مداران غربی تحریک و تشویق و تلاش می‎‎شود تا به کشور‎های دیگری نیز سرایت کند. روزنامه سنگالی «لو پوپولر» در یادداشتی که توسط ایران دیپلماتیک ترجمه شده، به بررسی تأثیر این رویداد‎ها بر رابطه ایران و سنگال پرداخته و نوشته است: «با به قدرت رسیدن عبدالله واد، روابط تهران - داکار به‎عنوان یکی از همکاری‎‎های نمونه و استثنایی تهران با کشور‎های آفریقایی مبدل می‎‎شود که با اراده آقای واد برای توسعه روابط با تهران، ایرانی‎‎ها دست سنگالی‎‎ها را به گرمی می‎‎فشارند و از گسترش روابط استقبال می‎‎کنند... با توجه به این‎که ایران از کشور‎های مهم و فعال عضو سازمان کنفرانس اسلامی محسوب می‎‎شود، آقای واد تلاش می‎‎کرد روابط و همکاری‎‎ها با ایران، از اولویت خاصی در سیاست خارجی سنگال برخوردار باشد.» لو پوپولر با اشاره به این‎که سنگال یکی از دو کشور قدرمتند منطقه غرب آفریقاست، افزوده است: «کشور‎های غربی واد را به‎خاطر خوش‎بینی نسبت به توسعه روابط با حکومت اسلامی ایران تحت فشار قرار داده و دوستان اسراییلی سنگال، همیشه سعی داشتند که این روابط خوب را دچار چالش کنند و در ماجرای اخیر (محموله سلاح) نمک به زخم می‎‎پاشند.» لو پوپولر در پایان نوشته است: «سنگال یکی از مستعمرات قدیمی فرانسه است و از تاریخ استقلال خود تاکنون علی‎رغم همکاری‎‎های طولانی مدتی که با فرانسوی‎‎ها داشته، حتی یک کارخانه مونتاژ دوچرخه نیز در سنگال بنا نکردند، ولی در ظرف مدت کمتر از 10 سال همکاری با ایران، آن‎‎ها کارخانه تولید سمند با ظرفیت 30 هزار دستگاه در سال ساختند که بزرگترین کارخانه در غرب آفریقا محسوب می‎‎شود که ناوگان تاکسیرانی سنگال را احیاء کرد... باید اذعان داشت، نمی‎‎توان پذیرفت که ایران به‎عنوان یک کشور دوست و با سابقه خوبی که از خود نشان داده است، صلح و امنیت سنگال را تهدید می‎‎کند.»

تأمین سوخت اتمی چین برای 3000 سال!

شبکه تلویزیون دولتی چین، از دست‎یابی دانشمندان این کشور به فن‎آوری جدید هسته‎ای خبر داده که قادر است نیاز سوخت اتمی چین را برای ۳۰۰۰ سال آینده، تأمین کند. طبق گزارش شبکه تلویزیون دولتی چین، این فن‎آوری جدید در تأسیسات ملی اتمی چین که در ناحیه دورافتاده صحرای گبی قرار دارد، ساخته شده است. فن‎آوری جدید سوختی را که در معرض تشعشعات اتمی قرار گرفته، مورد استفاده قرار می‎‎دهد و از این طریق می‎‎تواند، ۶۰ برابر ارزش کنونی را از مقدار مساوی سوخت، به‎دست آورد.

گفتنی است طبق اعلام مقامات چینی ذخایر اورانیوم موجود چین با روش‎‎های قبلی تنها پاسخ گوی 50 تا 70 سال نیاز چین به سوخت هسته‎ای خواهد بود و فن‎آوری جدید با افزایش 60 برابری این رقم، نگرانی‎‎های آن‎‎ ‎‎ها را برای وابستگی به منابع خارجی رفع می‎‎کند.

2011؛ سال اتومبیل‎‎های برقی

صنایع خودورسازی بزرگ جهان، سال 2010م را در حالی پشت سر گذاشتند که مجبور بودند بیش از ۲۰ میلیون خودرو را به علت نقائص فنی فراخوانده و خود را با شرایط سخت رکود اقتصادی حاکم بر جهان وفق دهند. با این‎حال، کارخانه‎‎های خودورسازی، از از جمله جنرال موتورز، نیسان و پژو، موفق شدند پس از سال‎‎ها پژوهش و پیشرفت در زمینه باطری‎سازی، اولین اتومبیل‎‎های برقی با راندمان بالای خود را برای فروش به بازار‎های جهانی عرضه کنند؛ به‎گونه‎ای که کارشناسان صنعت خودورسازی، با توجه به پیشرفت‎‎های حاصله، قیمت‎‎های مناسب و گرایش و استقبال گسترده مردم، می‎‎گویند ممکن است که ۲۰۱۱م به‎عنوان سال اتومبیل‎‎های برقی شناخته شود.

گفتنی است کارخانه اتومبیل‎سازی نیسان، که اولین سری اتومبیل برقی خود را به‎نام «لیف» به بازار فرستاده، اعلام کرده است که خودروی لیف با قیمتی مناسب عرضه شده و نیازی به بنزین یا روغن ندارد و هیچ‎گونه آلودگی برای محیط زیست هم ایجاد نمی‎‎کند.

اعتراض بالونی شیعیان قطیف

هرچند سخت‎گیری‎‎های دولت سعودی و سلفیان افراطی عربستان، علیه شیعیان، در این سال‎‎ها شدت مضاعفی پیدا کرده است، اما شیعیان این کشور نیز برای نشان دادن اعتراض‎‎های خود به این سخت‎گیری‎‎ها از راه‎‎های گوناگونی استفاده می‎‎کنند. به گزارش شیعه آنلاین، شیعیان شهر العوامیه در استان شیعه‎نشین قطیف در شرق عربستان، به تازگی بالون‎‎هایی را که تصاویر سه زندانی شیعه را حمل می‎‎کرد، برای حمایت از آن‎‎ها به آسمان فرستادند. تعداد این بالون‎‎ها به قدری بوده که آسمان این شهر مملو از بالن شده است. گفتنی است این سه زندانی، که «منیر جصاص»، «محمد اللباد» و «رمزی جمال» نام دارند، بیش از دو سال است که بدون هیچ محاکمه یا اتهامی در زندان به سر می‎‎برند و مؤسسات دفاع از حقوق بشر در عربستان سعودی تاکنون بار‎ها و بار‎ها در گزارش‎‎های مختلف نسبت به طولانی شدن مدت زمان زندانی بودن زندانیان شیعه هشدار داده‎اند.

شبکه ماهواره‎ای شیعیان ترکیه

«حمید توران»، امام جماعت مسجد زینبیه ترکیه، از راه‎اندازی شبکه ماهواره‎ای برای شیعیان این کشور خبر داد. به گزارش شیعه نیوز، حمید توران با اشاره به گسترش فعالیت‎‎های شیعیان در ترکیه و تأسیس مساجدی چون مسجد امام علی‌ (ع)، مسجد امام حسن‌ (ع)، مسجد امام حسین‌ (ع)، مسجد امام زین‌العابدین‌ (ع)، مسجد ابوطالب و... در سال‎‎های گذشته گفت: «با توجه به فرهنگ آپارتمان‎نشینی و احداث ساختمان‌‎های بلند، در این اندیشه‌ایم که مساجد را از طریق راه‌اندازی شبکه ماهواره شیعیان به درون خانه‎‎ها ببریم.» توران افزود: «البته هزینه راه‌اندازی تلویزیون، بالاست و در حال حاضر امکان انجام این مهم را نداریم، اما با ساخت مجتمع بزرگ فرهنگی زینبیه و احداث پاساژ تجاری در کنار آن، سعی داریم به این مهم نیز جامه عمل بپوشانیم و امیدوارم نخستین شبکه ماهواره‎ای شیعیان ترکیه راه‌اندازی شود.»

حمایت حسن الصفار از معلم شیعی

در ادامه حمایت‌‎ها از «فوزی شنر»، معلم عربستانی که به جرم تدریس نماز بر اساس فقه شیعی از کار برکنار شده است، شیخ «حسن الصفار»، عالم برجسته شیعه عربستانی، به همراه تنی چند از اهالی فرهنگ و اساتید دانشگاه با «فیصل بن عبدالله»، وزیر آموزش و پرورش این کشور، دیدار کردند و خواستار بازگشت فوزی شنر به مدرسه شدند. به گزارش فارس به نقل از پایگاه خبری راصد، در این دیدار افرادی چون «توفیق السیف» و «جعفر الشایب» نیز حضور داشتند. گفتنی است شیخ حسن الصفار پیش از این و در خطبه‎‎های نماز جمعه شهر قطیف با حمایت از فوزی شنر، گفته بود: «متأسفیم که حکومت عربستان همچنان به‎دنبال تحمیل یک مذهب واحد است و به بقیه مذاهب احترام نمی‎گذارد و نظرات دیگر را جرم می‎پندارد.» همچنین تعدادی از شیعیان و اهالی فرهنگ عربستان در نامه‎‎ها و مقالات متعددی، حمایت خود را از فوزی شنر اعلام کرده بودند.

تلاش شیعیان فنلاندی جواب داد

با توجه به کمبود جای شیعیان فنلاندی برای اقامه نماز جماعت، ساختمان بزرگ‎تری برای اقامه نماز شیعیان در حال ساخت است.

به گزارش فردانیوز به نقل از پایگاه خبری وای ال ای فنلاند، در حال حاضر حدود 60 هزار مسلمان در فنلاند ساکن هستند که اکثریت آن‎‎ها در پایتخت این کشور زندگی می‎‎کنند. در فنلاند تنها یک مسجد رسمی ساخته شده است که آن‎هم در 40 کیلومتری شمال هلسینکی قرار دارد. به همین دلیل مسلمانان برای جبران کمبود جا به نمازخانه‎‎های کوچک و موقت روی آورده‌اند.

شیعیان فنلاندی نیز عموما در محل انجمن اسلامی فنلاند، به اقامه نماز جماعت می‎‎پردازند که برای جمعیت آن‎‎ها جای کوچکی است و این در حالی است که جمعیت آن‎‎ها روزبه‎روز در حال افزایش است و همچنین ساختمان موجود نیز وضعیت مناسبی ندارد.

جریان‎شناسی سیاسی و فتنه 88 / دکتر علی احمدی

در تاریخ معاصر ایران، سه جریان فکری قابل دسته‎بندی است. 1) جریان اسلام‎گرا، 2) جریان ملی‎گرا، 3) جریان چپ‎گرا (مارکسیست)؛ این سه جریان، نسبت به سه مقوله اسلام، غرب و جامعه ایرانی نگاه‎‎های متفاوتی داشته و دارند. (آ) دیدگاه جریان ملی‎گرا نسبت به دین به تبع فرآیند جهانی بر این مبنا بوده و هست که دنیوی شدن، امری اجتناب‎ناپذیر است و دین ضرورتا تابع سیاست است. در نگاه به غرب، این دیدگاه هم در بعد نظری و تعریف مفاهیم و هم در بعد عملی و اجرایی، متأثر از غرب است. و در نگاه به جامعه ایرانی، همواره نوعی نگاه سلبی به جامعه ایرانی داشته و بهترین روش و روند توسعه و پیشرفت را روش زندگی و مؤلفه‎‎های آن در غرب قلمداد می‎‎کند. (ب) جریان چپ‎گرا، دین را مخدر جامعه می‎‎پنداشت و آن را مانع مبارزه و قیام می‎‎دانست، در نگاه به غرب، هرچند این جریان در تقابل با غرب بود ولی خاستگاه فکری آن، مارکسیسم و لنینیسم بوده و هست و بهترین روش زندگی برای جامعه ایرانی را روش تعریف شده مارکس و مؤلفه‎‎های آن می‎‎داند (نگاه سلبی) (ج) جریان اسلام‎گرا، دین اسلام را جامع و دارای برنامه و روش مبارزه دانسته و می‎‎داند، نگاه این جریان به غرب، در تقابل با وجه استعماری آن و این جریان، به جامعه ایرانی با نگاه به پیشرفت برگرفته از دین و الگوی اسلامی - ایرانی بومی نگریسته است.

اما جریان‎های اسلام‎گرا نیز یک دست نبوده‎اند، گروه‎‎های اسلام‎گرا را از حیث تبیین و تفسیر دین اسلام، به چهار دسته می‎‎توان تقسیم کرد. (1) رویکردی که برپایه اصول لیبرال - دموکراسی به تحلیل و تفسیر دین پرداخته و اسلام را فاقد تئوری حکومت‎داری می‎‎داند. حاملان این اندیشه، نهضت آزادی است، که اصطلاحا این جریان را «لیبرالیسم اسلامی» می‎‎نامیم، (2) رویکردی که برپایه اصول دیالکتیک، به تحلیل و تفسیر دین پرداخته و اسلام را فاقد تئوری حکومت داری می‎‎داند. این اندیشه، بیشتر در تحلیل و تفسیر‎های دکتر شریعتی نمایان است، این گروه را اصطلاحا «رادیکالیسم اسلامی» می‎‎نامیم. (3) رویکردی که دین را از سیاست جدا می‎‎داند؛ طرفداران این دیدگاه ، یا تقیه پیشه کردند، یا از رژیم طاغوت حمایت کردند و یا اعلام داشتند برافراشتن هر علمی در زمان غیبت امام زمان (عجل‎الله تعالی فرجه الشریف) محکوم به شکست است. حاملان این اندیشه، انجمن حجتیه، برخی از مراجع تقلید و متحجرین بودند و هستند. این گروه را اصطلاحا (سنت‎گرایان اسلامی) می‎‎نامیم. (4) رویکردی که دین اسلام را جامع و دارای برنامه برای اداره کشور و روش مبارزه خاص دانسته و دین را دارای تئوری حکومت داری دانسته و می‎‎داند. حاملان این اندیشه، امام خمینی (رحمت‎الله علیه)، روحانیت مبارز (روحانیونی که به مبارزه اعتقاد داشتند) و مؤتلفه اسلامی هستند؛ این گروه را اصطلاحا (آرمان‎گرایان اسلامی) می‎‎نامیم.

با پیروزی انقلاب اسلامی، اندیشه مبتنی بر تلفیق دین وسیاست به رهبری امام خمینی (رحمت‎الله علیه)ونظام مبتنی بر ولایت فقیه، در کشور مستقر شد. لذا دومقوله «رابطه دین و سیاست» و «ولایت فقیه» در مبانی اندیشه (برداشت از دین) و «اقتصاد» و«سیاست خارجی» در بعد رفتاری؛ معیار و شاخص برای ارزیابی جریان‎های سیاسی قرار گرفته است. براین اساس:

(آ) جریان‎های ملی‎گرا و چپ‎گرا (کمونیست و حزب توده) با تفکر جدایی دین از سیاست، با گذشت مدت زمان کمی از پیروزی انقلاب اسلامی، با نظام اسلامی به مخالفت پرداختند. با اقتدار نظام جمهوری اسلامی، این جریان‎ها و گروه‎‎ها اضمحلال تشکیلاتی و سازمانی پیدا کردند ولی افراد آن‎‎ها از بین نرفتند بلکه با همان عقیده و آرمان در بدنه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بعضا سیاسی کشور به فعالیت خود ادامه دادند.

(ب) طیف‎‎های فکری اسلام‎گرا نیز یک دست باقی نماندند. - طیف لیبرالیسم اسلامی، در سال‎های اول انقلاب، مدیریت کشور را در دست گرفت؛ با مرزبندی خود با جبهه ملی هرچند معتقد به جدایی دین از سیاست بود و ولایت فقیه مبتنی بر این تلفیق را برنمی‎‎تافت؛ قانون اساسی را پذیرفت. یعنی پذیرش صورت جمهوری اسلامی منهای سیرت و محتوای آن. در بعد رفتاری نیز متأثر از اندیشه غرب، معتقد به اقتصاد آزاد و تعامل مثبت با غرب و به ویژه آمریکا بود.

- رادیکالیسم اسلامی نیز دو دسته شدند. یک دسته با شیوه مبارزه مسلحانه (مجاهدین خلق) و با تفکر جدایی دین از سیاست؛ با ولایت فقیه و نظام اسلامی به مخالفت پرداخته و با اضمحلال تشکیلاتی و سازمانی آن‎‎ها در پرتو اقتدار نظام، افرادش با همان مبانی فکری در بدنه سیاسی، اجتماعی؛ فرهنگی، اقتصادی وحتی سیاسی کشور به فعالیت پرداختند. دسته دیگر با همراهی انقلاب و اعتقاد به تلفیق دین و سیاست و پذیرش ولایت فقیه، در طیف چپ مذهبی و جنبش دانشجویی به فعالیت ادامه دادند. در بعد اقتصادی، معتقد به دولتی بودن اقتصاد و در سیاست خارجی، مشی تقابل با غرب را با گرایشات ایدئولوژیک دنبال کردند.



- سنت‎گرایان اسلامی (متحجرین)، اضمحلال سازمانی و تشکیلاتی پیدا کردند اما با همان خاستگاه فکری در بدنه اجتماعی وفرهنگی کشور به‎ویژه در بعد مذهبی به فعالیت خود ادامه دادند.

- آرمان‎گرایان اسلامی که خود حاملان اصلی تلفیق دین وسیاست وتئوری ولایت فقیه بودند، در تولید مفاهیم جدید، در بعدحکومت داری:«فقه پویا وفقه سنتی»، در تبعیت از ولایت: «امر ارشادی در برابر امر مولوی»، در بعد فقهی و اقتصادی و قلمرو دولت: «اقتصاد دولتی و شمول گستره دولت بر امور (در قالب بند ج: زمین‎های بزرگ، بند الف: زمین‎های بایر و موات، بند ب: اموال مصادره‎ای) در برابر بخش خصوصی و اقتصاد بازار»، پس از انحلال حزب جمهوری اسلامی، منشأ دو جریان فکری و سیاسی در میان آرمان‎گرایان اسلامی بعد از نیمه دوم دهه شصت شد. یکی، چپ مذهبی که حاملان آن، مجاهدین انقلاب اسلامی، روحانیون مبارز و جنبش دانشجویی بود. به‎عبارت دیگر این دسته از آرمان‎گرایان اسلامی با رادیکالیسم اسلامی منطبق گشتند. این جریان (به‎جز مجاهدین انقلاب اسلامی که به ولایت فقیه همانند نهضت آزادی در چهارچوب قانون اساسی معتقد بود) ولایت فقیه را یک موضوع اعتقادی دانسته و خود را پیرو ولایت تعریف کردند. این جریان سیاسی، گفتمان خود را اسلام ناب در برابر اسلام آمریکایی و جنگ فقر و غنا انتخاب کرد.

جنبش دانشجویی نیز در این دهه با گفتمان عدالت‎خواهانه، چپ‎گرایانه و ایدئولوژیک به سخنگویی تحکیم وحدت با چپ اسلامی همراه شد و با این ساز و کار، مجلس سوم در اختیار جریان چپ اسلامی قرار گرفت. در نقطه مقابل، دسته دیگر آرمان‎گرایان با محوریت روحانیت مبارز و مؤتلفه اسلامی و تشکل‎‎های همسو، با تأکید بر اقتصاد آزاد، بخش خصوصی و محدود شدن قلمرو دولت، به نام راست مذهبی به فعالیت ادامه دادند.

در اواخر دهه شصت با اصلاح قانون اساسی، منشأ اختلاف بین دولت و رییس‎جمهوری برداشته شد و نظام سیاسی نیمه ریاستی با تمرکز قدرت قوه مجریه در دست رییس‎جمهوری، ایجاد شد و دولت سازندگی به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی مستقر شد. دولت سازندگی، منسوب به جریان آرمان‎گرایان اسلامی بود. در نیمه اول دهه هفتاد، اختلاف دیدگاه‎‎ها در زمینه نوع نگرش به اقتصاد، روابط خارجی و سیاست تنش‎زدایی و همین‎طور نوع نگاه به اختیارات ولایت فقیه؛ در میان این طیف از اسلام‎گرایان بروز کرد و خود به دو دسته تقسیم شدند.

یکی کارگزاران سازندگی که به آن‎‎ها راست نو در برابر راست سنتی (روحانیت مبارز و تشکل‎‎های همسو) نیز گفته می‎‎شود. نگرش فکری کارگزاران سازندگی در رابطه دین و سیاست، اقتصاد، سیاست خارجی و مهم‎تر مسائل فرهنگی به دیدگاه نهضت آزادی چنان نزدیک شد که تمیز بین دیدگاه این دو گروه، بسیار سخت بود. در این دهه، جامعه اسلامی دانشجویان که در سال 65 شکل گرفته بود فعال‎تر شد و بسیج دانشجویی در سال 1371 شکل گرفت.

چپ مذهبی که در دهه شصت از طیف آرمان‎گرایان اسلامی منشعب شده بود در دهه هفتاد با رادیکالیسم اسلامی، منطبق وباجنبش دانشجویی، هماهنگ شد و مواضع چپ‎گرایانه و رویکرد ایدئولوژیک و عدالت‎خواهانه آن‎‎ها کاهش پیدا کرد؛ هر چند نقد و انتقاداتی را نسبت به دولت مستقر، به‎ویژه رویکرد فرهنگی آن وهمین‎طور ولایت فقیه آغاز کردند و اظهار داشتند که ولایت فقیه در چهارچوب تعیین شده قانون اساسی است. به‎عبارت دیگر، این جریان در تعریف نسبت خود با ولایت فقیه به اردوگاه نهضت آزادی و مجاهدین انقلاب پیوست. کارکرد دولت در توسعه ناموزون و گسترش طبقه متوسط، پایگاه این جریان فکری سیاسی را تقویت کرد. به‎گونه‎ای که در سال 1376 میزان اشتراک نظر چپ مذهبی، جنبش دانشجویی، مجاهدین انقلاب اسلامی و نهضت آزادی و بخش عمده‎ای از طبقه متوسط، به‎مراتب بیشتر از اختلاف‎نظر آن‎‎ها بود. این اشتراک دیدگاه، همه آن‎‎ها را زیر چتر اصلاحات و یا اصلاح‎طلبان جمع کرد. اگر نوسانات و تغییر مواضع این گروه‎ها را بررسی کنید مشاهده خواهید کرد که ثابت‎قدم‎ترین گروه در مواضع خود، نهضت آزادی بوده است و در حقیقت این سایر گروه‎‎ها بوده‎اند که به اندیشه و منش این گروه، پس از فراز و فرود‎ها ملحق شده‎اند. طیف‎‎های ملی‎گرا، مارکسیست، منافق، خانواده‎‎های معدومین که این تفکر را به خود نزدیک‎تر می‎‎دیدند به این جمع ملحق شدند و در تعریف و داعیه‎داری اصلاحات، جلوتر از بقیه حرکت کردند.

لذا واقعه دوم خرداد را که نمایش آگاهانه ملت نسبت به تغییر جهت‎گیری مدیریت اقتصادی کشور و نوعی اعتراض به نابرابری، اسراف، تبذیر و مصرف‎گرایی تلقی می‎‎شد؛ این جریانات با لعاب سیاسی نقد ولایت پوشش دادند. این پیشینه تفکری که در دولت سازندگی آغاز شده بود، در دولت توسعه سیاسی و جامعه مدنی استمرار پیدا کرد. به‎عبارت دیگر دولت توسعه سیاسی، استمرار دولت توسعه اقتصادی بود؛ و در حقیقت، تعمیم اندیشه فکری مبنای توسعه اقتصادی در دولت سازندگی در عرصه‎‎های اندیشه‎ای و سیاست خارجی.

در اوایل دهه 80، نوعی آشفتگی در آرایش سیاسی جامعه ایجاد شد. این آشفتگی در هر دو اردوگاه، چپ که اینک اصلاح‎طلبان نام گرفته بود و راست که به اصول‎گرا معروف شد، مشهود بود. با این تفاوت که طیف اصلاح‎طلب هم در نگاه اقتصادی، سیاسی و نیز فرهنگی، مشی لیبرال دموکرات را برای خود پذیرفته بودند، و نسبت خود با ولایت فقیه را اندک گروهی از آن‎‎ها که منکر نمی‎‎شدند حداکثر در چهارچوب قانون اساسی قبول داشتند، لذا سعی در حفظ ظاهر جمهوری اسلامی و تغییر ماهیت آن کردند. در طیف اصول‎گرایان، اگرچه در نگاه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی انسجام بیشتری به چشم می‎‎خورد و نسبت خود با ولایت فقیه را اعتقادی و در تبعیت از ولایت فقیه تعریف می‎‎کردند. اما در بعد رفتاری، نقد‎‎های درون گفتمانی، بسیار جدی شد. به‎گونه‎ای که اولین‎بار نافرمانی تشکیلاتی، به‎سبب بی‎توجهی به شورای هماهنگی نیرو‎های انقلاب در آغاز انتخابات نهم ریاست جمهوری به‎وجود آمد. اما هر دو طیف برای خود قدرمشترک‎‎هایی داشتند. قدرمشترک نیرو‎های اصلاح‎طلب، حذف نیرو‎های اصول‎گرا و جلوگیری از قدرت‎گیری مجدد آن‎‎ها بود. قدرمشترک در نیرو‎های اصول‎گرا، تبعیت از ولایت فقیه بود و برای بسیاری از آن‎‎ها (نه همه) نفی و رویه 16 سال اصلاحات اقتصادی و سیاسی بود. لذا اختلاف دیدگاه در میان اصول‎گرایان در این بود که آیا راننده باید تغییر کند، یا تغییر ریل و راننده با همدیگر لازم است؟ چراکه ریل‎گذاری دوره سازندگی و اصلاحات در روند اداره جامعه، با چهارچوب‎‎های نظری و الگوی رفتاری حضرت امام (رحمت‎الله علیه) و مقام معظم رهبری و ادامه انقلاب مطابقت نداشت. لذا تقابل سیاسی، بسیار جدی شد. اما آن‎چه از شدت تقابل در انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری جلوگیری کرد، تفرقه اکثر جریانات سیاسی و نقد‎های درون گفتمانی در دوطیف بود. این موانع در انتخابات دهم ریاست جمهوری برداشته شد و تقابل دو جریان، جدی‎تر وارد عرصه اجتماع گردید. البته باید به این نکته توجه داشت که همواره آن‎گونه که جناح‎‎ها و جریانات سیاسی، تحلیل کرده و می‎‎کنند، مردم ضرورتا چنین تحلیل و اهدافی را ندارند، هرچند ممکن است در انتخابات و رأی دادن، یکی از آن‎‎ها را همراهی کنند. لذا در این رابطه چند نکته دارای اهمیت است:

(آ) در وضعیت پیش از انتخابات (پیشینی) دو اراده قوی برای تغییر به‎وجود آمد. یکی اراده مردم و گروه‎‎ها برای تغییر وضع موجود بر مبنای خاستگاه انقلاب اسلامی مبتنی بر تئوری ولایت فقیه و دیگری تغییر این روند؛ که نتیجه‎اش حضور گسترده مردم در انتخابات شد. این دو اردوگاه کاملا در مقابل همدیگر بودند. در وضعیت پیش از انتخابات سعی داشتند دو اردوگاه را به‎صورت تقابل بیت رهبری و بیت حضرت امام (رحمت‎الله علیه) و در نتیجه تقابل اندیشه امام و رهبری تعریف کنند. لذا در بیانیه‎‎ها و کوبیدن بر طبل لیبرال دموکراسی، آن‎هم به نام امام (رحمت‎الله علیه)؛ نهضت آزادی را هم پشت سر گذاشتند. بر این اساس، حوزه غیرقابل‎رقابت یعنی نظام سیاسی و پایه‎‎های نظری آن یعنی ولایت فقیه را وارد عرصه رقابتی جناح‎‎ها وگروه‎‎های سیاسی کردند.

(ب): «اعتراض» و «انتقاد» به انتخابات، و روند آن، در دو مقطع زمانی از همدیگر قابل‎تفکیک هستند. یک مقطع، از زمان برگزاری انتخابات تا اعلام نظر مراجع رسمی مسئول در انتخابات (شورای نگهبان) و تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبری انقلاب است. در این مقطع، می‎‎توان گفت اعتراض و انتقاد هرچند بی‎مورد، حق افراد بوده و هست و حتی اگر با تلاش قانونی، ادعای خود را اثبات و انتخابات را ابطال می‎‎کردند ایرادی بر آن‎‎ها وارد نبود. مقطع دوم، پس از اظهارنظر شورای نگهبان و تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبر انقلاب اسلامی است. اعتراضات و اغتشاشات در این مقطع نمی‎‎توانست معطوف به انتخابات باشد و از آن پس، اعتراضات نه انتخابات؛ بلکه جوهره و اساس نظام اسلامی را هدف گرفت.

(ج): در این میان، نگاه، مواضع و تدابیر رهبری در تحلیل حوادث مهم است. ایشان در صحبت با دانشجویان فرمودند؛ طرحی از قبل بوده، رفتار و گفتار عده‎ای در داخل، آن را فعال کرد. (طرح بیرونی) در نماز جمعه اظهار داشتند؛ تلاش‎‎هایی می‎‎شد که سیرت جمهوری اسلامی تغییر کند. صورت، جمهوری اسلامی؛ و سیرت و ماهیت، سکولار (استحاله داخلی) باشد. ایشان وضعیت را جنگ نرم تعریف کردند و در جلسه با اساتید دانشگاه گفتند؛ شما فرماندهان جنگ نرم هستید و در جلسه با دانشجویان گفتند؛ شما افسران جنگ نرم هستید[1].

(د): در تحلیل حوادث و رخداد‎های پس از انتخابات، علاوه بر آشفتگی تحلیل در بین جریان‎ها و گروه‎‎های سیاسی؛ نخبگان و خواص نیز تحلیل واحدی ارایه نکردند. در نتیجه هر گروه و شخص، متأثر از تحلیل گروهی و یا شخصی خود رفتار می‎‎کرد و بر طبل آشفتگی می‎‎کوبید. با عدم تمکین نسبت به تحلیل و مواضع رهبری، به موازات تحلیل و تدبیر ایشان؛ راه‎‎هایی برای برون‎رفت احتمالی مطرح شد که هر یک بر پایه تحلیلی از شرایط بود. از جمله، طرح آشتی ملی هرچند تا حدودی در کاهش تنش موفق بود اما مسائل را حل نکرد؛ در این طرح، سعی بر این بود که جریان فتنه و به تبع آن اصلاح‎طلبی حذف نشود اما موفق نبود. دیگری، آشتی محدود حول محور آقای هاشمی رفسنجانی، آقای ناطق نوری... سوم، بازتعریف آرایش سیاسی، با فرض عدم موفقیت دو گزینه بالا و حذف اصلاح‎طلبان. چهارم، سکوت، با یک نگاه کلان ملی و سکوت داخلی، با وجود وضعیت اقتصادی نامناسب و مشکلات خارجی؛ برای جلوگیری از وضعیت بدتر از یک طرف و این‎که دولت در رابطه با رفع تحریم‎‎ها و مسأله هسته‎ای بتواند کاری بکند. این استراتژی‎ها با تحلیل‎های متفاوت از وضع موجود جواب می‎‎دهد. اما وقتی حوادث، محصول طراحی و جنگ نرم باشد، نگاه آشتی ملی جواب نمی‎‎دهد.