گفت‎وگو با احمد شرفخانی معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه

باید از کار ویترینی پرهیز کرد / مریم مرتضوی

منظورتان از کار ویترینی دقیقا چیست؟

کاری که ظاهر زیبا و جذابی دارد، اما در بطن آن، مفهومی دیده نمی‎‎شود. مثلا بعضی نرم افزار‎ها که تماما کپی شده هستند. اما ممکن است یک کارتون قرآنی برای کودکان که آداب اسلامی را با یک ایده نو به آن‎ها بیاموزد و تقلید از کار دیگری نباشد، دیده نشود.

به هرحال قرآن کتابی برای زندگی ما و پاسخگوی نیازهای ما در تمام ابعاد است. گاهی به اشتباه تصور می‎‎کنیم که خواندن قرآن فقط ثواب دارد. البته قرائت آیات قرآن ثواب دارد، اما قرآن به ما درس زندگی را می‎‎آموزد. چقدر ما تدبر کرده‎ایم که دستور قرآن در مورد نیاز امروز ما چیست؟ و تا چه اندازه به دستورات قرآن عمل می‎‎کنیم؟ در حالی‎که تدبر در قرآن یعنی چگونه فرهنگ قرآن را در جامعه نهادینه کنیم. در این زمینه کار‎هایی انجام شده، اما کار‎های ویترینی هنوز هم وجود دارند.

مقام معظم رهبری در جلسه‎ای فرمودند که اگر مردم با قرآن انس بگیرند، نیاز به سیاست‎گذاری و فشار نیست. این انس با قرآن چطور باید انجام شود؟

تعبیر مقام معظم رهبری این است که تدبر در قرآن نیاز است تا به آن انس بگیریم. ما می‎‎دانیم که تعدادی از آیات قرآن، به سئوالات جوان‎ها پاسخ می‎‎دهد. اما ما جواب سئوال جوان‎ها را از قرآن نگرفته‎ایم. درعین حال بعضی از ترجمه‎ها، ترجمه تحت اللفظی و کلمه به کلمه هستند و ترجمه روان کم است. نکته دیگر این است که بهتر است آیات تخصصی را در دروس قرآنی مدارس قرار بدهند. این اتفاق در جامعه القرآن روی داده است، یعنی یک کودک هفت ساله می‎‎تواند مکالمه قرآنی انجام دهد و به پرسش‎ها، با آیات قرآنی جواب بدهد، چون به‎طور موضوعی با آیات قرآن آشنا شده است.

در حالی‎که ما مقدمات کار را طولانی کرده‎ایم؛ به‎نظر می‎‎رسد که قرائت، تجوید و روخوانی دروازه‎‎های بوستان قرآن هستند و ما آن‎قدر به دروازه پرداخته‎ایم که هنوز واردبوستان نشده‎ایم تا بتوانیم از آن میوه بچینیم. در این بین، نگاه و نظر بعضی افراد این است که قرآن کتابی در کنار زندگی ماست که در مواقعی از زندگی، آن را می‎‎خوانیم و ثواب می‎‎بریم. اما این نگاه، نگاهی سکولار است که هنوز در کشور ما حاکم است. اما نگاه دیگر این است که قرآن، کتاب زندگی و حاکم بر تمام ابعاد زندگی ماست. در این حالت، قرآن در کنار کتاب‎‎های دیگر قرار نمی‎‎گیرد، بلکه به‎عنوان اصل قرار می‎‎گیرد. زمانی کشور ما قرآنی می‎‎شود که به اصل قرآن اعتقاد داشته باشیم. ببینید در آموزش و پرورش هم همین نگاه وجود دارد، یعنی به دانش‎آموز تلقین می‎‎کنند که کتاب اصلی تو فیزیک و ریاضی است، و قرآن کتاب جنبی توست. نمی‎‎گوییم آن‎‎ها را کنار بگذارند، اما قرآن باید بر آن‎‎ها حاکم باشد.

در قرآن‎‎هایی که سازمان اوقاف و امور خیریه (در چاپخانه اسوه) به چاپ می‎‎رساند، قرآن‎‎های چاپ بیروت، قابل‎توجه است که ظاهرا خیلی هم مورد استقبال قرار گرفته. سازمان اوقاف در چاپ قرآن چه سیاستی را دنبال می‎کند؟

در زمینه چاپ قرآن اقدامات خوبی را در سازمان اوقاف و امور خیریه شروع کرده‎ایم و مدتی است که انواع مختلفی از قرآن با قطع‎‎ها و ترجمه‎‎های گوناگون در حال چاپ هستند. در سازمان، بیشتر پیگیر ترجمه روان هستیم و به این نتیجه رسیدیم که ترجمه آیت‎الله مکارم شیرازی ترجمه خوبی است و در مورد رسم‎الخط هم که در حضور مقام معظم رهبری مطرح شد، به این نتیجه رسیدیم که خط نیریزی با ساختاری که قرآن‎‎های پالتویی دارد، متناسب است.

در عین‎حال سازمان اوقاف و امور خیریه برای داخل و خارج از کشور، قرآن‎‎هایی را چاپ می‎‎کند و قصد داریم که قرآنی چاپ کنیم که زمینه انس بیشتر برای مردم ایجاد کند و تلاش می‎‎کنیم که حتما همراه با ترجمه باشد، مگر برای ترتیل خوانی روز یا قرآن‎‎هایی که به خارج از کشور فرستاده می‎‎شوند.

قرآن حکیم هم مورد استقبال قرار گرفت که دارای فهرست موضوعی اجمالی نکات و توضیحات و شرح آیات بود و تفسیر آیت‎الله مکارم شیرازی در آن وجود دارد. حدود 70 هزار جلد از آن برای حرم امام‎زادگان علیهم السلام فرستاده شد. در این قرآن مردم می‎‎توانند در کنار قرائت آیات، از مفاهیم هم استفاده کنند. در عین حال قرآن‎‎هایی با قطع‎‎های جدیدی که جذابیت ایجاد کند، مانند قطع پالتویی هم در دستور کار هست و حدود 50 هزار جلد از این قرآن چاپ شد، اما به‎دلیل نوع کاغذ ویژه‎ای که در آن به‎کار می‎‎رود، امکان چاپ آن در ایران وجود ندارد.

یعنی قطع و اندازه شکیل تا این حد در انس و ارتباط گرفتن مردم با قرآن مؤثر است؟

استقبال زیاد مردم پاسخ این سئوال را می‎‎دهد. آن‎‎ها می‎‎توانند این قرآن را همیشه همراه داشته باشند. کتاب‎های همراه که در کشور‎های دیگر استفاده می‎‎شوند، همین قطع پالتویی هستند که به‎سادگی قابل حمل و نقل هستند. به‎نظر می‎رسد که اگر قرآن با جذابیت‎‎های خاص و همراه با ترجمه روان و مفاهیم قرآنی باشد، کاربرد زیادی خواهد داشت. البته بحث مالی آن هم از اجرای نیت واقفین است، یعنی واقفینی داریم که درخواست چاپ قرآن را برای ترویج قرآن داشتند.

پیشنهاد می‎‎دهم که بعد از اهانتی که توسط صهیونیسم جهانی به کتاب مقدس قرآن انجام شد، مسلمانان مخصوصا در ایران فقط با شعار وارد نشوند، بلکه اگر هر نفر یک قرآن بخرد و وقف کند، می‎‎توانیم یک موج قرآنی در جهان ایجاد کنیم. افرادی که توان مالی بهتری دارند، قرآن بیشتری وقف کشو‎های اسلامی و غیر‎اسلامی کنند. سازمان اوقاف و امور خیریه هم آمادگی دارد تا این قرآن‎‎ها را با ترجمه‎‎های گوناگون چاپ کند. چراکه در کل کشور، ترجمه قرآن به زبان‎های مختلف، با عنوان «ترجمان وحی» در اختیار سازمان اوقاف و امور خیریه است.

آیا در ترجمه قرآن، به یک ترجمه واحد و ملی فکر کرده‎اید؟

به یک ترجمه فارسی واحد نمی‎‎توان رسید و این کار بسیار مشکل است









به‎نظر من بعضی از کشور‎ها از روی عمد در مسابقات بین‎المللی شرکت نمی‎‎کنند. برخی به‎دلیل مسائل سیاسی است و برخی می‎‎ترسند که ابهت‎شان در ایران شکسته شود، یعنی می‎‎دانند که در ایران نفر اول نمی‎‎شوند. شما می‎‎دانید که قاریان مصر، قاریان مجلس خوان هستند و در مسابقات فنی امتیاز چندانی کسب نمی‎‎کنند. امسال نفر اول مسابقات مالزی از قاریان مصری بود، اما اگر امروز با قاریان نفراول کشور ما رقابت کند، یقینا رتبه کمتری کسب می‎‎کند









به هرحال قرآن کتابی برای زندگی ما و پاسخگوی نیازهای ما در تمام ابعاد است. گاهی به اشتباه تصور می‎‎کنیم که خواندن قرآن فقط ثواب دارد. البته قرائت آیات قرآن ثواب دارد، اما قرآن به ما درس زندگی را می‎‎آموزد. چقدر ما تدبر کرده‎ایم که دستور قرآن در مورد نیاز امروز ما چیست؟ و تا چه اندازه به دستورات قرآن عمل می‎‎کنیم









قرآن کتاب زندگی و حاکم بر تمام ابعاد زندگی ماست. در این حالت قرآن در کنار کتاب‎‎های دیگر قرار نمی‎‎گیرد، بلکه به‎عنوان اصل قرار می‎‎گیرد. زمانی کشور ما قرآنی می‎‎شود که به اصل قرآن اعتقاد داشته باشیم. ببینید در آموزش و پرورش هم همین نگاه وجود دارد، یعنی به دانش‎آموز تلقین می‎‎کنند که کتاب اصلی تو فیزیک و ریاضی است، و قرآن کتاب جنبی توست. نمی‎‎گوییم آن‎‎ها را کنار بگذارند، اما قرآن باید بر آن‎‎ها حاکم باشد

گفت‎وگو با لاله افتخاری رییس فراکسیون قرآن و عترت

فراکسیون قرآن و عترت رسمیت ندارد / سیدحسین امامی

فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی دارای فعالیت‌‎های مختلفی است که با توجه به قرارگیری آن در مجلس و نقش قانونگذاری و نظارت، می‎تواند بر فعالیت‌‎های مختلف قرآنی کشور نظارت کند و در عین‎حال اگر در بخشی با کمبود قانون مواجه هستیم، این مشکل و نقیصه را هم برطرف کند. اگرچه عمر زیادی از فراکسیون قرآن و عترت نمی‎گذرد، اما در این مدت فعالیت‌‎های خوبی داشته است. در بررسی نقش و فعالیت‌‎های این فراکسیون به گفت‌وگو با دکتر «لاله افتخاری» (رییس این فراکسیون) پرداختیم که خود حافظ کل قرآن است.



توانایی فراکسیون قرآن و عترت مجلس چقدر است و نقشی که بر عهده دارد چیست؟

مستحضر هستید که فراکسیون قرآن و عترت، رسمیت ندارد و تقریبا یک NGO مجلسی محسوب می‎شود، ولی به‎هرحال این نکته مثبت را دارد که فراکسیون است، یعنی افراد با تخصص‌‎های متفاوت و فقط به‎خاطر علاقه‌مندی‎های‎شان در آن حضور دارند و در این راستا هرکدام بخشی از کار را برعهده دارند. برای فراکسیون قرآن و عترت در مجلس هفتم عضوگیری شد و تقریبا اکثریت اعضای مجلس و شاید بتوان گفت بیش از سه چهارم اعضا، از ریاست مجلس تا دیگران، به عضویت این فراکسیون درآمدند، حتی بعضی از اقلیت‌‎های مذهبی هم به عضویت این فراکسیون درآمدند. ما هم به این مطلب عقیده داشتیم، چون می‎دانستیم که در برنامه‎‎های قرآنی، حتی غیرمسلمان‌‎ها هم به حقوق خود بهتر دست خواهند یافت و این‎گونه بود که فعالیت‌‎ها را آغاز کردیم و کار‎های مختلفی انجام شد و پژوهش‌‎هایی در این ارتباط صورت گرفت و جلساتی با مسئولان و صاحب‌نظران انجام شد و همه این کار‎ها انجام گرفت و اساس‌نامه و مرام‌نامه‎ای برای فراکسیون نوشته شد که اهداف و چشم‌انداز برنامه‎‎ها کاملا در آن ذکر شده بود. همچنین نامه‌نگاری‌‎هایی با مراجع، بزرگان و صاحب‌نظران انجام گرفت، خدمت صاحب‌نظران قرآنی و بعضی از مراجع عظام تقلید از جمله آیت‌الله‌العظمی مکارم‌شیرازی، آیت‌الله‌العظمی سبحانی، آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی و دیگر علما رسیدیم و این توفیق حاصل شد که گزارش‎هایی را خدمت مقام معظم رهبری به‎صورت شفاهی و مکتوب ارائه و تقدیم کنیم و ایشان هم اشاراتی فرموده و ارجاعاتی دادند.

شما حتما در جریان منشور توسعه فرهنگ قرآنی بوده‎اید. این منشور با توجه به چه نیازی و چگونه تدوین و ابلاغ شد؟

خلأ‎های بسیاری در امور قرآنی کشور وجود داشت و متولی خاصی هم در امر قرآن وجود نداشت و در عرصه‎‎های هدایت، حمایت و نظارت فعالیت‎‎های قرآنی کشور، باید مرکزی وجود داشته باشد که فعالیت را هماهنگ کند؛ از یک طرف همپوشانی‌‎ها را از بین ببرد و از طرف دیگر فعالیت‌‎ها را عمق و گسترش دهد. بر این مبنا طرحی تهیه و تقدیم مقام معظم رهبری شد که ایشان به دفترشان ارجاع دادند که در آن‎جا هم هماهنگی‌‎های لازم انجام گرفت و نهایتا در سال 1388 در شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی تشکیل شد که در آن چهار وزیر آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن‌آوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عضو هستند و در کنار این‎‎ها رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و نماینده صدا‌و‌سیما، نماینده و رییس دفتر تبلیغات اسلامی قم و دو نماینده از کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‎ها، رییس مرکز فعالیت‌‎های قرآنی دفتر مقام معظم رهبری و دو نفر از تشکل‌‎های مردمی هم حضور دارند.

از اولین روز‎هایی که آقای صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شدند، بنده و چند تن از دوستان و نمایندگان مجلس با ایشان صحبت کردیم و پیشنهادات قرآنی خود را ارائه کردیم که نهایتا به تشکیل مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت‌‎های قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منجر شد و بعد از آن در همین راستا ریاست جمهوری دستور تعیین و نصب معاونت قرآنی یا قائم‌مقام قرآنی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دادند.