گلایه های شهریار پرهیزگار پدر حفظ و ترتیل قرآن کریم ایران

شبکه قرآن باید تعطیل شودجایگاه قاریان برجسته بسیار پایین‎تر از شأن آن‎هاست / سیدعلی‎اکبر رضوی

از اوضاع قرآنی کشور راضی هستید؟ از برنامه‎ریزی‌‎های کلان، سیاست‌گذاری‌‎ها و بودجه‎‎هایی که تعلق می‎گیرد، چطور؟

اصلا. کار‎های صورت گرفته در حوزه قرآن را کافی و مناسب نمی‎دانم. اگرچه رقم‌‎های بالای چندین میلیاردی بودجه اختصاص داده‎اند که البته جای تشکر دارد؛ اما مهم، خروجی است. از برآیند تلاش همه ارگان‌‎هایی که می‎توانند و باید برای قرآن کاری کنند، مثل وزارت ارشاد، صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی و اداره اوقاف، نتیجه‎ای که باید به‎دست آید، ابدا رضایت‌بخش نیست و زاویه بزرگی با آرمان‌‎های قرآنی یک کشور اسلامی دارد.

شما که سال‎هاست در فضای قرآنی هستید، فکر می‎کنید چرا بعد از این‎همه سال قرآن هنوز مأنوس خانه‎‎های مردم ما نیست؟ اشکال کار کجاست؟

اگر الان در خیابان از مردم بپرسید، نام سه تا قاری برتر کشور را نام ببرید، نمی‎دانند. اما اگر بگویید فوتبالیست، یک لیست بلند برای‎تان عنوان می‎کنند. من بار‎ها گفته‌ام، اگر بحث کارشناسانه‎ای باشد، حاضرم روی یک صندلی داغ، در یک برنامه زنده تلویزیونی، جلوی همه مردم، ایرادهای‎شان را بگویم؛ تمام درددل‌هایم را. تمام مسئولین بنشینند یک طرف، من هم طرف مقابل. آن‎قدر برای‌شان از کم‌کاری‌‎ها و اهمال‌های‌شان می‎گویم که بدانند ایراد کار کجاست. آن چیز‎هایی را که امام می‎خواست، رهبری می‎خواهد و در ‎شأن این مردم خوب است، برای‌شان خواهم گفت تا ببینند کدام‌شان را درست اجرا کرده‌اند! خوب این معلوم است که نوجوان و جوان خواه‌ناخواه می‎رود به‎سمتی که دیگران می‎خواهند. یعنی به‎سمتی که تبلیغات شده و برنامه در موردش پخش می‎شود. شما فرض کنید یک نفر از صفر بخواهد اعتقاداتش را شروع کند. اگر تلویزیون را روشن کند و ببیند، یک ماه بعد فکر می‎کنید از قرآن چه اطلاعاتی به‎دست می‎آورد؟ شما برنامه‎‎های تلویزیون را اولویت‌بندی کنید. بگویید اولویت اول چیست؟ دوم چیست؟ همین‎طور پیش بروید، ببینید قرآن در اولویت چندم قرار می‎گیرد، آن‌وقت پاسخ سئوال‌تان را خواهید گرفت. ببنید تشویق‌‎ها و حمایت‌‎ها از چه گروهی‌است. الان برخی هنرپیشه‎‎های ما از وزارت ارشاد مستمری می‎گیرند. دلیلش چیست؟ آن‎وقت یک قهرمان قرآنی ما، نفر اول مسابقات جهانی برای یک وام 10 میلیونی، ماه‎‎ها به این و آن رو می‎زد تا به هزار مشکل، بالأخره برایش جور کردیم. یک روایت یا آیه بیاورید که بگویند باید به این جماعت مستمری تعلق گیرد، روایات مربوط به اهالی قرآن را هم کنارش بگذارید. این هم یک پاسخ دیگر! ائمه ما با فرزدق و دعبل چه کردند؟ فرزندان‌شان را پیش از هر چیز، به چه وصیت می‎کردند؟ یک دودوتا چهارتا کنید ببینید این بودجه‎‎هایی که برای فرهنگ ایران اسلامی است، کجا‎ها خرج می‎شود، در جیب چه کسانی می‎رود، چگونه خرج می‎شود تا پاسخ دیگرتان را بگیرید.

اما به‎هرحال در این سال‎ها به‎نظر می‎رسد در رسانه‎‎ها، به‎خصوص صدا و سیما، بیشتر به قرآن توجه می‎شود؛ در شبکه قرآن و شبکه‎‎های دیگر.

یکی از اشکالات عمده من به همین صدا و سیما است. دعای سحر و مناجات پخش نمی‎شود، اما برای این‎که یک نفر بیاید از قرارداد چندصد میلیونی‌اش حرف بزند و مرتب همدیگر را محکوم کنند که حق تو بوده یا نبوده، بیش از سه ساعت از وقت صدا و سیما صرف می‎شود. آخر این برنامه‎ها چه‎چیزی به بیننده اضافه خواهد شد؟ چه کمالاتی به او افزوده می‎شود؟ آن‎هم در سحرگاه ماه مبارک، از رسانه یک کشور اسلامی. یا مثلا یک‌سره توی رختکن این تیم و آن تیم، فلانی به فلانی فحش داد، چرا فحش داد، با هم قهرند، تماشاچی‌‎ها این‎طور کردند و... این‎ها می‎شود خبر‎های اول کشور برای جوانان. در رسانه ملی، رسما می‎گویند: فقط او روزه نخورد، ما همه روز فلان بازی (در ماه مبارک)، نهار خوردیم! فیلم‌‎ها و عکس‌های‎شان همه‌چیز را به مردم فهمانده، بازیکن والیبال می‎گوید: بازی‌مان سخت باشد، روزه‌مان را می‎خوریم! بعد، فردا از فاصله نسل جوان با دین می‎نالیم. از ماهواره‎ای شدن آن‎‎ها ناراحتیم. شما ببینید، یک سریال که در تلویزیون پخش می‎شود، چه خوب باشد، چه بد، با بوق و کرنا یک جلسه می‎گذارند برای تقدیر و تشکر از عوامل و دست‌اندارکارانش و بعد در تمام بخش‌‎های خبری پخش می‎شود. سریال‌‎هایی که از لحاظ مفهوم، از دید یک کارشناس قرآنی، به بسیاری‌شان ایراد وارد است. اما شما دیده‌اید یا شنیده‌اید پنج دقیقه بزرگان قرآنی کشور را، آن‎هم نه در تلویزیون و اخبار؛ در همان اتاق خودش، جمع کند و از آن‎‎ها ایده بگیرند؟ فعالیت‌‎های قرآنی را با آن‎‎ها در میان بگذارند؟ انتقادی از آن‎‎ها بشنوند.

در مورد شبکه قرآن هم، کاملا مخالفم. پیش از این هم گفته بودم که شبکه قرآن پروژه ناموفقی است و باید تعطیل شود. چرا اگر تلاوت زیبایی هست، اگر نکته ظریف و زیبایی هست، منحصر شود به یک سری مخاطب خاص شبکه قرآن؟ چرا همه مردم نشنوند و نبینند و استفاده نکنند؟! برنامه‎‎های قرآنی باید درگیر و در خلال بقیه برنامه‎‎های روزمره باشد. مثل این‎که در یک شبکه، هم برنامه‎‎های سیاسی نشان می‎دهند، هم مستند پخش می‎شود، هم فیلم، هم ورزش، هم برنامه خانواده؛ فقط این وسط قرآن باید حذف می‎شد و می‎رفت به یک شبکه دیگر! بعد از جلسه‎ای با حضور مدیران ارشد صدا و سیما، برایم خبر آوردند که وقتی صحبت من در جلسه مطرح شده، گفته‌اند: اورا که ولش کنید، اصلا در موردش حرف نزنید! این احترامی‌است که به حرف من گذاشتند. یک نفر نیامد بگوید، دلیل شما چیست؟ اصلا چرا این حرف را زدی؟ فقط پاسخ‌شان شد تحریم، شد منطق بی‌منطقی و قهر. نه مدرکی خواستند، نه توضیحی! آن‎وقت خودمان از دنیا می‎نالیم که تحریم زشت است، این همه برنامه در ماه مبارک پخش شد و این‎همه من دعوت به مناظره و مباحثه کرده بودم. یک نفر نیامد بگوید، ماه قرآن است، بیا از قرآن بگو، از مشکلاتی که به‎خاطرش مناظره می‎خواهی! البته واضح است که هیچ‌کس خوشش نمی‎آید مقامش به خطر بیفتد، آن‎هم جلوی مردم.

پس دلیل این‎که شهریار پرهیزگار، کمتر در رسانه‎‎ها دیده می‎شود و مردم کم از او باخبرند، علی‎رغم این‎که از چهره‎‎های مطرح و نام آشنای کشور به‎شمار می‎رود، همین است؟

بله، تا به حال اگر دعوتی از من شده باشد، من رد نکرده‌ام. حتما احساس می‎کنند من به درد برنامه‎های‎شان نمی‎خورم یا خطری دارم! البته من هم شیفته آن نیستم و اصرارم برای شفاف‎سازی برخی مسائل است. الان خدا را شکر شاگردان ما، جای ثابت در تلویزیون پیدا کرده‌اند و کمبود ما احساس نمی‎شود!

با این احوال وضعیت کیفی حافظان و قاریان کشورمان را در عرصه بین‎المللی و در مقایسه با سایر کشور‎‎ها چطور ارزیابی می‎‎کنید؟

خدا را شکر ما الان در کشور قاریان و حافظان زبده و مستعدی داریم. در دنیا هم حرف برای گفتن زیاد داریم و دیگر در دنیا یک رقیب جدی برای بزرگان هستیم و تقریبا در دنیا، بعد از مصری‌‎ها رقیبی نداریم. البته در دنیا بیشتر مسابقات جهانی، بر پایه حفظ است، مثل همین عربستان، تونس، مصر. فقط مسابقات اندونزی و مالزی تخصصی روی قرائت است. از نظر کیفی چه در زمینه قرائت و چه در مورد حفظ، وضعیت ما بسیار عالی است. اما از نظر کمی متأسفانه خلاء بزرگی احساس می‎شود. یعنی نسبت به جمعیت بالای 70 میلیون نفری ما، تعداد قاریان و به‎خصوص حافظان ما، در برابر آن‎چه باید باشد، خیلی ناچیز و اوضاع خیلی بد است! این مسأله، مشکلاتی هم در پی دارد. از جمله این‎که رقابت کمتر می‎شود، خلاقیت‌‎ها محدود می‎شود و در آینده برای نسل بعد، افراد باتجربه به‎قدر کافی نخواهیم داشت.

از میان روش‌‎های متعددی که برای حفظ قرآن وجود دارد؛ اگر کسی برای راهنمایی پیش شما بیاید، کدام شیوه را توصیه می‎کنید؟

یکی دیگر از نگرانی‌‎های من همین روش‌‎های نوظهور است. می‎آیند تبلیغ می‎کنند در مورد حفظ شش ماهه و یک ساله قرآن. بعد مردم کودکان‌شان را راهی می‎کنند و آخر کار کودک درب و داغان برمی‌گردد. قرآن را نمی‎تواند درست و کامل حفظ کند که هیچ، حتی زدگی و خستگی هم برایش به‎وجود می‎آید و در آینده همان روخوانی را هم پی نمی‎گیرد. اصولا اول شخص باید بداند که چرا قرآن را حفظ می‎کند، بعد روش آن را انتخاب کند. کتاب‌‎های خوبی هم در این راستا منتشر شده است. اما برخی افراد غیرمحقق و غیرکارشناس آمده‌اند کلاس یا برنامه‎ای ترتیب داده‌اند و در نهایت نتیجه مطلوبی به‎دست نیامده است. در کل اصلا با روش‌‎های یک ساله و حتی دو ساله موافق نیستم، به‎نظر من روش سه‌ساله مناسب و مطلوب است. یادگیری و حفظ قرآن باید باشیب بسیار ملایم، به‎صورت دقیق و عمقی و با تکرار و تمرین همراه باشد. در غیر این‎صورت یا خستگی می‎آورد یا خیلی زود فراموش می‎شود. حجم کم و سرعت کم، اما کیفیت و دقت بالا و البته استمرار در یادگیری، مثلا اگر می‎گوید روزی دو آیه، به آن پایبند باشد، راه صحیحش این است. پیشنهاد مهم من هم این است که کار یادگیری را به‎صورت گروه‎‎های چند نفری در کنار هم انجام دهید. سه، چهار نفر که کنار هم باشند، هم استمرار بیشتر می‎شود و هم کیفیت بالاتر می‎رود.

شعار اصلی دولت دهم، ارتقاء فرهنگ و تمرکز روی فعالیت‌‎های فرهنگی بوده و هست. آیا در این یک سال و چند ماه، چنین شعاری محقق شده؟ آیا تغییر روشنی دیده می‎شود؟

البته این‎که دولت دوست دارد کار فرهنگی بکند و برنامه‌اش را دارد، قبول دارم. چه بسا در بخش‌‎های دیگر اقداماتی شده باشد. اما واقعیت مسأله در مورد فرهنگ قرآن چیز دیگری است و آن‎طور که باید، حرکتی صورت نگرفته و انتقادات ما، همان‎طور که گفتم به قوه خودش باقی است. احساس من این است که مشاوران قرآنی مناسب یا کافی در اختیار دولت نیست. وگرنه از هزینه کردن ابایی نیست.