دفاع بیگی حبیبآبادی از داوریها

ما به کیفیت شعرها نگاه میکنیم/ سمانه خداپرست

پرویز بیگی حیبیب‌آبادی، دبیر پنجمین جشنواره بین‎المللی شعر فجر است. او در دوره‎‎های قبلی جشنواره هم عضو شورای سیاست‌گذاری بود، اما امسال با معرفی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور شعر و ادب، به‎عنوان مسئول برگزارکننده جشنواره، عهده‌دار سمت دبیری شد. او تجربه عضویت در شورای ترانه معاونت هنری وزارت ارشاد را هم دارد. با او درباره مسائلی همچون بودجه جشنواره، داوری‌‎ها و میزان اعمال ممیزی، بخش بین‎الملل و کاهش زمان برگزاری جشنواره صحبت کردیم. این گفت‌وگو به‎صورت تلفنی در بین یکی از جلسات پر

پرویز بیگی حیبیب‌آبادی، دبیر پنجمین جشنواره بین‎المللی شعر فجر است. او در دوره‎‎های قبلی جشنواره هم عضو شورای سیاست‌گذاری بود، اما امسال با معرفی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور شعر و ادب، به‎عنوان مسئول برگزارکننده جشنواره، عهده‌دار سمت دبیری شد. او تجربه عضویت در شورای ترانه معاونت هنری وزارت ارشاد را هم دارد. با او درباره مسائلی همچون بودجه جشنواره، داوری‌‎ها و میزان اعمال ممیزی، بخش بین‎الملل و کاهش زمان برگزاری جشنواره صحبت کردیم. این گفت‌وگو به‎صورت تلفنی در بین یکی از جلسات پرشمار بیگی که روز‎های قبل جشنواره با آن مواجه است، شکل گرفت.

از بخش بین‎الملل جشنواره شروع می‎کنم و درباره تعداد مهمانان این بخش و کشور‎های شرکت‌کننده می‎پرسم. بیگی می‎گوید که در این بخش او و محمود اکرامی‌فر، مجری تصمیمات شورای سیاست‌گذاری هستند.

او می‎افزاید: «شورا تصمیم گرفت که تعدادی نزدیک به 30 شاعر پارسی‌گو و استاد زبان و ادبیات فارسی را از سایر کشور‎ها دعوت کند. شرط این بود که استادان زبان فارسی سایر کشور‎ها که زبان اصلی آن‎‎ها فارسی نیست، اما در زمینه زبان و ادبیات فارسی فعالیت می‎کنند، دعوت شوند. 15 استاد زبان انتخاب می‎شوند و 15 شاعر پارسی‌گو و مترجم شعر فارسی؛ و چون بحث شعر فارسی است، مهمانان بیشتر از کشور‎های اطراف مثل قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، هند، کویت و... می‎آیند. بدیهی است که این کشور‎ها حضور جاری‌تر و ساری‌تری در شعر فارسی دارند.»

درباره داوری پنجمین جشنواره شعر فجر از بیگی حبیب‌آبادی سئوال می‎کنم. او در پاسخ می‎گوید که در داوری، یک سری ملاک‌‎ها و ارزش‌گذاری‌‎های علمی تعیین شده که بر اساس آن، داورانی که مورد وثوق همه‌اند و از چهره‎‎های برجسته شعر 30 سال اخیر هستند و تجربه داوری دارند، آثار را بررسی می‎کنند.

دبیر جشنواره شعر فجر به بررسی آثار در چهار حوزه شعر کلاسیک، شعر کودک و نوجوان، شعر سپید و نیمایی و سرود و ترانه به‎صورت جداگانه اشاره و عنوان می‎کند: «تمام آثار، رمز‌گذاری شده و هیچ شاعری نیست که شعرش با اسم داوری شود. اگر در شعر تخلصی بوده، حذف شده و اگر شعر به‎صورت کتاب منتشر شده به دبیرخانه ارسال شده باشد، نام کتاب و شاعر و ناشر و دیگر مشخصات کتاب، حذف شده و سپس در اختیار داوران قرار گرفته است. داوران نمراتی به آثار می‎دهند و بر آن اساس شعر‎ها امتیازبندی می‎شوند و اگر امتیاز دو اثر برابر باشد، داوران دوباره آن آثار را مورد کنکاش قرار می‎دهند.»

در ادامه این گفت‌وگو یکی از انتقاد‎های همیشگی به جشنواره را مطرح می‎کنم. این‎که چرا جشنواره به پاتوقی برای شاعران دولتی تبدیل شده و نشانی از شاعران مستقل، چه در میان اعضای شورای سیاست‌گذاری، چه داوران و چه برگزیدگان نیست. بیگی حبیب‌آبادی معتقد است، شاعران اساسا مستقل هستند. او می‎گوید: «در جشنواره عنوان شده که شاعران با هر نوع سلیقه می‎توانند شرکت کنند. اگر شورا موضوعی عمل می‎کرد، حق با شما بود. مثلا موضوع جشنواره درباره شعر آیینی بود و شاعری درباره بهار شعر سروده بود و به همین بهانه کنار گذاشته می‎شد، اما ما به کیفیت اهمیت می‎دهیم و موضوع اهمیتی ندارد.»

او در ادامه از من می‎پرسد که تعریفم از «شاعر مستقل» چیست؟ می‎گویم، شاعری که در خلوت خودش و نه برای جشنواره‎‎ها شعر می‎گوید و از رانت‌‎های دولتی استفاده نمی‎کند و موضوع شعرش را خودش برمی‌گزیند.

بیگی می‎گوید: «چون در حوزه نشر سال‌‎ها فعالیت می‎کنم، صادقانه می‎گویم که تمام ناشران از امتیازات ارشاد، شامل چند صد هزار برگ کاغذ در طول دو دهه گذشته، استفاده کرده‌اند که این صفحات صرف چاپ آثار شاعران هم شده است. از طرفی ما در همین جشنواره شعر فجر از افرادی مثل مهدی اخوان ثالث، منوچهر آتشی، حسین منزوی و احمدرضا احمدی تجلیل کردیم. سال گذشته کتابی چاپ شد که اشعار مهم‌ترین شاعران ایران در آن به چاپ رسید.»

بیگی حبیب‌آبادی به همان کتابی اشاره دارد که شعر‎های فروغ فرخزاد از آن حذف شد. با این حال ادامه می‎دهد: «در انتخاب داوران سعی می‎کنیم از همه جریان‌‎های شعری دعوت کنیم. حال یا می‎پذیرند یا نمی‎پذیرند. اگر پذیرفتند به دیده منت و اگر نپذیرفتند، بازهم در دوره‎‎های بعد از آن‎‎ها دعوت می‎کنیم؛ هم برای شعرخوانی و هم داوری.»

او در خصوص حذف محسن پرویز، رییس چهار دوره گذشته جشنواره شعر فجر، از شورای سیاست‌گذاری، با قطعیت پاسخ می‎دهد: «اعضای شورا را شاعران و جایگاه‎‎ها تشکیل می‎دهند. جایگاه‎‎ها عبارتند از معاون فرهنگی وزیر و رییس خانه کتاب که امسال، قائم‎مقام وزیر در امور شعر هم به آن اضافه شده است. امسال شاعران عضو شورا همان‌‎ها هستند. برخی که مشغله داشتند و نمی‎رسیدند بیایند، جایگزین‌هایی پیدا کردند. قائم مقام وزیر و رییس خانه کتاب هم هستند. معاون فرهنگی هم هست. پس می‎بینید که جایگاه‎‎ها تغییر نکرده. چون این دوره آقای دری معاون فرهنگی هستند، در شورا نیز حضور دارند.»

از دبیر پنجمین جشنواره شعر فجر، رقم دقیق بودجه جشنواره را سئوال می‎کنم. او می‎گوید: «بودجه را الان نمی‎توانم بگویم، چون هزینه‎‎ها قابل پیش‎بینی نیست. حداقل پنج روز بعد از جشنواره می‎توانم اعلام کنم.»

او درباره افزایش یا کاهش بودجه نسبت به دوره‎‎های قبل هم می‎گوید: «گمان من این است که بودجه افزایش پیدا نکند و احتمالا در همان اندازه یا کمتر، هزینه خواهد شد.»

بیگی حبیب‌آبادی در ادامه از افزایش 100 درصدی شرکت‌کنندگان و حضور چشمگیر جوانان سخن گفته و می‎افزاید: «40 هزار قطعه شعر به دبیرخانه رسیده و ما دقیقا به این نتیجه رسیدیم که این حضور پربار به بالندگی شعر کمک می‎کند و موجب توجه بیشتر مسئولان در سرمایه‌گذاری‌‎ها می‎شود.»

در پایان مصاحبه به بیگی حبیب‌آبادی می‎گویم که یک سئوال متفاوت از شما دارم و آن این‎که خط قرمز‎های شما در این جشنواره چیست؟

او می‎گوید: «وقتی ما در داوری به شعر‎ها کد می‎دهیم، یعنی قوت و کیفیت شعر مطرح است. همه‎چیز را امتیازات داوران مشخص می‎کند، نه من. بنده فقط یک تیم داوری تشکیل می‎دهم و آن‎‎ها هستند که آثار را بررسی می‎کنند. ما گفتیم بدون اعمال ممیزی آثار داوری شود.»

به دبیر جشنواره شعر فجر می‎گویم: «فرض کنید شعری به‎دست داوران رسیده که کار محکم و باکیفیتی است و از تمام جذابیت‌‎های قالبی و محتوایی برخوردار است. اگر این شعر درباره وقایع پس از انتخابات سال قبل باشد و جهتی داشته باشد که با برخی از سیاست‌گذاری‌‎ها همسو نباشد، چه؟»

بیگی حبیب‌آبادی می‎گوید: «اصلا شعر اجتماعی یعنی همین. شعر اجتماعی شعری است که به اجتماع و اطراف نگاه دارد. نیاز به‎نظر من ندارد. وقتی داور نام شاعر را نمی‎داند، چطور ممیزی کند. ما کیفیت شعر را نگاه می‎کنیم.»

این انگلیسیهای مهربان! / محمد یونس صالحی

نظام داد و ستد بازار، نظام رسانه در همه جای دنیا و رفتار متقابل سیاسی بین کشور‎ها، بر مبنای قاعده هزینه - فایده تعریف می‌شود. ایران که نیست، «سِیو کردن مانی» در دنیای امروز از اصلی‌ترین کارهاست. کسی یک دلار مفت پای کاری نمی‌ریزد که نداند بهره‌اش چه خواهد شد. تعدادی دستگاه رسانه‌ای بین‎المللی در دنیا هست که برای کشورهای دیگر برنامه پخش می‌کنند. سی‌دی برنامه‎‎ها را که از کنار خیابان نمی‌خرند؛ برای تولیدش، برای جمع و جور کردن هزار کار منتهی به تولید یک برنامه، کلی هزینه می‌کنند. صد‎ها دفتر این طرف و آن طرف دنیا دارند و پای آن‎ها پول می‌ریزند. می‌شود این کار‎ها را برای سازوکار، طراحی و اداره فلان شبکه خبری بین‎المللی، فایده نداشته باشد؟ شما باور می‌کنید؟

بگذارید سه تا و نصفی روشنفکر خوشحال پیدا شوند و بگویند توهم توطئه دارید و مثلا بی‌بی‌سی فارسی در اتفاق‌های 1388 تهران، دنبال هیچ نتیجه‌ای نبوده و پدرش در وصیت‌نامه نوشته بوده که: «محض رضای خدا و برای رضایت و بهره‎مندی اقلیت در ایران، شبکه‌ای راه بیندازید و برنامه پخش کنید. فارسی باشد چه بهتر!»

در انقلاب اسلامی 1357 هم می‌گویند رادیو فارسی بی‌بی‌سی، اخبار مربوط به انقلاب را پخش می‌کرده و شاه هم معتقد بوده انگلیسی‌‎ها و آمریکایی‌‎ها، دارند حکومت او را از بین می‌برند. منتها نمی‌گویند همین‌‎ها که می‌خواستند محمدرضا پهلوی نباشد و از انقلاب علیه او حمایت کردند، چرا چهار روز بعد، با انقلاب اسلامی مخالفت کردند و برای ترور رهبران انقلاب گروه‎های مسلح تشکیل دادند و از حمله نظامی به ایران حمایت کردند و ناوهای‎شان را رو به ساحل جنوبی ایران نشانه رفتند.

میلیارد‎ها دلار پولی که دولت‌های خاص، برای راه انداختن شبکه‎های بین‎المللی تلویزیونی و رادیویی به زبان کشور مقصد – مثل ایران– هزینه می‌کنند، از همان پول‌‎ها است که «سِیو» کردن یک دلار و پوند آن، شأنی در حد مقدسات دارد.

همان رادیو فارسی بی‌بی‌سی که اخبار انقلاب ایران را پخش می‌کرد در هشت سالی که با عراق جنگیدیم، کنار صدام ایستاده بود و در همه سال‌های جنگ و بعد از آن، از تحریم علیه مردم ایران حمایت کرده و همین سال گذشته، لحظه‎شماری می‎کرد که کِی حکومت اسلامی در ایران از بین می‎رود.

آقایان سه تا و نصفی روشنفکر خوشحال! یادتان رفته؟ واقعا یادتان رفته؟