آماده باش برای مبارزه با مختار ثقفی!

همزمان با پخش نسخه عربی مختارنامه از شبکه‎ای «آی فیلم، نیرو‎های امنیتی عربستان برای جلوگیری از تکثیر نسخه عربی سریال مختارنامه، به حال آماده‎باش درآمده‎اند.

سایت تابناک با بیان این خبر نوشت: «علت اصلی مخالفت برخی از وهابیان با این سریال، بیان جنایات یزید بن معاویه در شهادت امام حسین (علیه‎السلام) و به آتش کشیدن کعبه و حمله خونبار به مدینه منوره می‎‎باشد. پیش از این شبکه العربیه، تلاش زیادی کرده بود تا عبدالله بن زبیر را به‎عنوان صحابه پیامبر اکرم (صلی‎الله علیه و آله و سلم) و یا یکی از اعضای عشره مبشره، نزد اهل سنت مطرح و از او حمایت کند؛ ولی بر اساس اسناد مسلم تاریخی عبدالله بن زبیر، نه از اعضای عشره مبشره به‎حساب می‎‎آید و نه از اصحاب خاص حضرت رسول اکرم (صلی‎الله علیه و آله و سلم) محسوب می‎‎شود. از سویی بنابر گزارش‎‎های دریافتی، با وجود تلاش‎‎ها و سرمایه‎گذاری‎‎های فراوان، گروه‎‎های تندروی وهابی هنوز نتوانسته‎اند اندیشمندان جهان اسلام را برای موضع‎گیری علیه این سریال تاریخی، تحریک کنند.»

مخدری به نام شبکه‎‎های اجتماعی

«امروز صاحبان شبکه‎‎ها تحت تأثیر عقاید مادی‎گرایانه کار را تا جایی پیش برده‎اند که زندگی دوم را به‎صورت طبیعی در فضای مجازی تعبیه کرده‎اند. مثلا در سایت secondlife، هرکس می‎‎تواند با ساخت شخصیت خود در فضای مجازی، در زندگی مجازی میلیون‎‎ها کاربر این سایت از سراسر دنیا حضور یابد. این زندگی دوم به‎گونه‎ای است که فرد در فضای مجازی کار می‎‎کند، پول در می‎‎آورد، درس می‎‎خواند، خانه و لوازم می‎‎خرد، کار‎های روزمره را انجام می‎‎دهد و حتی کاندیدای انتخاباتی می‎‎شود و در نهاد‎های حکومت حضور می‎‎یابد. تبدیل این واقعیت‎‎ها در فضای مجازی این‎قدر دقیق صورت گرفته است که طبق برآورد‎‎ها اعضای این سایت، به‎طور متوسط روزانه پنج ساعت در آن حضور می‎‎یابند.»

سایت بولتن نیوز با بیان این مطلب، به قلم «محمدحسین آزادبخت»، افزود: «دور شدن از زندگی اجتماعی و گذراندن بخش زیادی از زمان در شبکه‎‎های مجازی، در حقیقت عاملی است که افراد را از حضور در زندگی طبیعی و واقعی باز داشته و در محیطی مجازی فرو می‎‎برد؛ به‎طوری که افراد معتاد این زندگی دوم می‎‎شوند.»

تحریم‎‎ها بهانه‎اند

«سال‎‎های سال است که مسئولان صنعت هوایی کشور، پشت سنگر ستبر تحریم‎‎ها پنهان شده‎اند و با پیش کشیدن این‎که امکان خرید هواپیما‎های جدید وجود ندارد، خود را مبرا از مسئولیت و پاسخگویی می‎‎دانند... اکثر مردم نیز این توجیه را از آن‎‎ها می‎‎پذیرند.»

سایت عصر ایران با بیان این مطلب، نوشت: «اگر تحریم‎‎ها علت تامه فرسودگی ناوگان هوایی ما هستند و مسئولان سازمان هواپیمایی و شرکت‎‎های دولتی هواپیمایی و در رأس آن‎‎ها هما به بهانه تحریم‎ها، همچنان ملت را سوار هواپیما‎های 37 ساله می‎‎کنند و به کشتن می‎‎دهند، چگونه است که در همین کشور و با همین شرایط، برخی شرکت‎‎های بخش خصوصی، توانسته‎اند ایرباس‎‎هایی با مدل‎‎های بالای 2000 وارد کشور کنند؟!»

پایان کار دومین دیکتاتور

تونس، نام کشوری در شمال آفریقا و جنوب دریای مدیترانه است که از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. پایتخت این کشور شهر تونس است. کشور تونس در ۱۹۵۶م، استقلال خود را به‎دست آورد و از سلطه استعمار فرانسه رهایی یافت. «حبیب بورقیبه»، اولین رییس‎جمهوری و حاکم مطلقه این کشور بود که...

تونس، نام کشوری در شمال آفریقا و جنوب دریای مدیترانه است که از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. پایتخت این کشور شهر تونس است. کشور تونس در ۱۹۵۶م، استقلال خود را به‎دست آورد و از سلطه استعمار فرانسه رهایی یافت. «حبیب بورقیبه»، اولین رییس‎جمهوری و حاکم مطلقه این کشور بود که به‎دنبال یک دوره اعتراضات محدود و خیابانی مردم، پس از 31 سال استبداد و حکومت با مشت آهنین، در سال 1987م، به‎دست «زین‎العابدین بن علی»، افسر عالیرتبه پلیس، سرنگون شد. بن علی نیز پس از 23 سال دیکتاتوری و خودکامگی و اختناق در شرایطی مشابه، در نیمه ژانویه 2011 (24 دی 1389) سرنگون شد و به عربستان سعودی گریخت.

در خصوص علت شکل‎گیری حوادث تونس، نظرات مختلفی ذکر شده است که هر یک از منشور متغیر خاصی، به تحلیل قضایا نشسته‎اند. اما واقعیت حوادث تونس را می‎‎توان در محور‎های ذیل دید:

- انسداد سیاسی و حاکمیت یک دولت خودکامه، فقر و بیکاری، اقتصادی ناکارآمد و... در شکل‎گیری تحولات اخیر تونس نقش مهمی داشته‎اند. ساختار فرسوده و کهنه تونس، دیگر توان پاسخ‎گویی به تحولات به‎روز مردم این کشور را نداشت. این در حالی است که همواره از حضور نیرو‎های جوان با افکار نو در ساختار بسته این کشور جلوگیری به‎عمل آمده است.

- با توجه به این‎که بیش از 90 درصد از مردم تونس مسلمان هستند، اما سخت‎گیری‎‎های شدید دولت این کشور، در زمینه فرائض مذهبی و دینی مردم، دلیلی بر شعله‎ور شدن آتش خشم دینی مردم تونس بوده است. واقعیت این است که اکثریت قریب به اتفاق مردم تونس مسلمان هستند و بسیاری از آنان حجاب اسلامی را از مسلمات دینی می‎‎دانند و به همین دلیل بسیاری از تونسی‎‎ها متدین، ناچار شدند دختران خود را برای ادامه تحصیل به سایر کشور‎ها اعزام کنند و یا به‎صورت خصوصی و در منازل به سوادآموزی فرزندان خود بپردازند. نه‎تنها زنان با حجاب از ورود به دانشگاه، مراکز آموزشی، بهداشتی و مؤسسات عمومی منع شده‎اند، بلکه حتی از تردد زنان با حجاب در خیابان‎‎ها نیز بعضا ممانعت به‎عمل می‎‎آمد.

- فساد خانواده بن علی یکی از محور‎های شعار مخالفان و معترضان بود. لذا بن‎مایه این تحولات را می‎‎توان ناشی از فسادی دانست که هیأت حاکمه در آن غرق شده بود. فرزندان بن علی و داماد وی متهم هستند که سرمایه‎‎های کشور را به دیگر کشور‌‎های عربی، از جمله دبی منتقل کرده‌اند. شاید همین انتقال سرمایه به کشور‎های عربی موجب شد تا رییس‌جمهوری فراری تونس، به ریاض نقل مکان کند تا از این طریق در کنار ثروت‌‎های خود باشد.

گفت‎وگو با حجت‎الله جودکی

حاکمیت سیاسی هنوز دست نخورده است

درباره وقایع تونس، گفت‎وگوی کوتاهی را با «حجت‎الله جودکی»، پژوهشگر و مورخ، انجام داده‎ایم که از نظر شما می‎گذرد:

درباره وقایع تونس، گفت‎وگوی کوتاهی را با «حجت‎الله جودکی»، پژوهشگر و مورخ، انجام داده‎ایم که از نظر شما می‎گذرد:



چرا بن علی تونس را ترک کرد؟

اعتراض مردم تونس بیش از یک ماه پیش شروع شده و ادامه یافت و سرانجام به ثمر رسید. بن علی اگرچه اعلام کرد که صدای اعتراض مردم را شنیده و وعده داد انتخاباتی آزاد را در سال 2014م، برگزار می‎‎کند؛ اما نتوانست در برابر اعتراض‎های مخالفان مقاومت کند و در نهایت فرار کرد. فرار دیکتاتور به‎همراه خانواده‎اش و بردن بخشی از ثروت این کشور، یعنی طلا‎های آن، به این معنی است که دیگر به کشور باز نمی‎‎گردد؛ چراکه اگر قرار بود برگردد، طلا‎های این کشور را با خود نمی‎‎برد.

چرا به عربستان رفت؟

هیچ‎کدام از کشور‎های غربی و عربی به او پناه ندادند. اگرچه بن علی توقف کوتاهی در شرم‎الشیخ داشت، اما در نهایت به عربستان رفت. این کشور هم او را به شرط این‎که فعالیت سیاسی نکند، پذیرفت و پناهندگی داد.

تأثیر این تحولات بر کشور‎های عربی چیست؟

مهم‎ترین تأثیر، الگو گرفتن کشور‎های همسایه تونس، از تحولات اجتماعی این کشور است. امروز پنجمین خودسوزی اعتراضی در این کشور‎ها رخ داد؛ یعنی اعتراض‎‎های زیادی در پی تحولات تونس در کشور‎هایی مانند الجزایر، مصر و موریتانی صورت گرفته است. امروز هر حادثه‎ای که در جایی رخ بدهد، قطعا در نقاط دیگر نیز تأثیر خواهد گذاشت. زیرا بحث فکری است و فکر هم سیال است و مرز ندارد، می‎تواند همه‎جا را در‎نوردد. به تَبَع حادثه تونس، تظاهراتی نیز در اردن، الجزایر، مصر و مراکش اتفاق افتاد. مردم کشور‎های همسایه با این تحولات همدردی می‎‎کنند، زیرا در راستای فطرت آنان یعنی مبارزه با دیکتاتوری و رسیدن به آزادی و عدالت اجتماعی است و این جزیی از خواسته مردم است و به‎طور قطع ادامه خواهد یافت.

آینده این تحولات را چگونه می‎‎بینید؟

مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که حاکمیت سیاسی و اقتصادی تونس، دست‎نخورده باقی مانده است. محمد الغنوشی اعلام کرده است که دولت تونس در خون‎‎های ریخته شده، دست نداشته است. اما یوسف القرضاوی اعلام کرد که بقایای نظام استبدادی باید از این کشور برچیده شود. نکته دیگر این‎که ما نخستین نماد‎های دینی را در میان مردم تونس دیده‎ایم؛ یعنی پخش اذان از یکی از شبکه‎‎های تونس و برقراری نماز جماعت در پایان یکی از راه‎پیمایی‎های اعتراضی مردم این کشور. گرچه این تحرکات اندک بوده است، اما مهم تلقی می‎‎شود.

افزون بر موارد بالا، عکس‎‎هایی از دیکتاتور تونس در حال برگزاری حج عمره در عربستان، منتشر شده است که این امر حاوی دو نکته است: اول این‎که با این اقدام قصد دارند چهره این دیکتاتور را تطهیر کنند و دوم این نکته را به مردم القا کنند که وی فرار نکرده است و به کشور بر خواهد گشت. از طرفی هم برخی تبعیدی‎‎های تونس اعلام کردند که به این کشور برمی‎گردند؛ این امر نیز خیلی مهم است، زیرا آن‎ها می‎‎توانند وضعیت تونس را بهبود بخشند و حداقل در رهبری اعتراضات مؤثر واقع شوند.

واکنش غرب به این تحولات چه بوده است؟

ببینید، یک سانسور خبری در زمینه تحولات مربوط به تونس در جریان است و این سانسور به غرب و سیاست‎‎های آنان برمی‎گردد. زیرا این اتفاقات در جایی رخ داده است که می‎‎تواند مثل سنگی که در آبی افتاده، موج‎‎های زیادی ایجاد کند. در عین حال اولین کسی که به مردم تونس تبریک گفت، اوباما بود و اعلام کرد که از جنبش مردم تونس حمایت می‎‎کند.

بازگشت تبعیدی / مجید مرادی

دور بودن از عرصه قدرت و اقامت در غرب و رویارو شدن با دشواره‎‎های نظری اندیشه اسلامی در دوران معاصر، مجال مناسبی برای غنوشی و شماری از هم فکران او فراهم آورد تا با بازنگری در بخشی از مسلمات پیشین، راه خروجی برای بسیاری از این دشواره‎‎ها بیابند. آنان با این بازنگری‎‎ها که قطعا به مذاق سلفی‎‎ها خوشایند نیست به جریان اسلام در جامعه مدرن چشم امید بسته‎اند.

دور بودن از عرصه قدرت و اقامت در غرب و رویارو شدن با دشواره‎‎های نظری اندیشه اسلامی در دوران معاصر، مجال مناسبی برای غنوشی و شماری از هم فکران او فراهم آورد تا با بازنگری در بخشی از مسلمات پیشین، راه خروجی برای بسیاری از این دشواره‎‎ها بیابند. آنان با این بازنگری‎‎ها که قطعا به مذاق سلفی‎‎ها خوشایند نیست به جریان اسلام در جامعه مدرن چشم امید بسته‎اند.

غنوشی در یکی از نوشته‎‎های اخیرش تصویر تازه‎ای از جریان اسلام معاصر ارائه داده است که آن را تازه نفس و قادر به بقا در فضای کنونی و دارای حرف‎‎ها و ایده‎‎های تازه‎ای می‎‎داند که هنوز جهان مدرن از آن بی‎نیاز نمی‎‎تواند باشد. وی می‎‎گوید:

«بسیار واضح و روشن است که دیگر به حاشیه بردن و کنار زدن اسلام سیاسى جز با هزینه‏اى بسیار گزاف، امکان ندارد؛ چه رسد به اسلام دینى و اخلاقى؛ زیرا روى‏آورى مردم جهان به اسلام، روز به روز افزون‏تر شده و همه سطوح را درمى‏نوردد.»

اما سئوال اساسى این است که این وضع به‎وجود آمده، زاده چه عوامل، اسباب و شرایطى است؟

جواب غنوشی به این پرسش درخور توجه است و به‎رغم طولانی بودن آن به‎نظر می‎‎رسد که قابل تأمل و درنگ است. وی می‎‎گوید: «وضع به‎وجود آمده، زاییده عواملى چند است که عبارتند از:

-1 این وضع تازه پس از آن پدید آمد که اسلام معاصر - برخلاف همه ادیان دیگر - توانست شوک مدرنیته را کنترل کند و لذا آن‎چه را که از مدرنیته با شرایط و نیاز‎هایش همخوانى داشت، پذیرفت و آن‎چه را که نخواست، نپذیرفت و نظریات و تطبیق‏هاى مدرنى را پدید آورد که در آن، مبانى اسلام با مقتضیات زندگى مدرن در زمینه‎هاى مختلف اقتصادى، سیاسى و امور اجتماعى، درهم آمیخته شد. بنابراین، پوشش جدید زنِ مسلمان، که تحرک او در جامعه و تعاملش با مردم را تسهیل مى‏کند، و هم‏چنین بانک‏هاى اسلامى، که قدرت‏هاى بحران‏زده سرمایه‏دارى بر سر جذب آن با هم به رقابت برخاسته‏اند، نمونه این تعامل مثبت میان اسلام و مدرنیته است.

-2 این وضع تازه، پس از آن پدید آمد که اسلام‎گرایان، همه گروه‎هاى جامعه را در برگرفتند و با دعوت به آزادى فلسطین و بازگشت اخلاق به عرصه سیاست، امید بسیارى از مردم را به خود برانگیختند، در حالى‎که آنان؛ یعنى غیرمسلمانان مى‏دیدند که سیاست و قدرت، آن چنان از اخلاق تهى شده که سیاسیون بیشتر به گروه‎هاى مافیایى شباهت دارند، که به چپاول ارزاق و انحصار قدرت مشغولند و سازوکار انتخابات را - اگر وجود داشته باشد - از هرگونه درون مایه مشارکتى در تصمیم‏سازى و جابه‏جایى قدرت تهى کرده‏اند، در صورتى که اسلام‎گرایان هر جا دست‎شان مجال کارى را یافته است، به خدمت‏رسانى به بیشترین گروه‎هاى اجتماعى پرداخته‏اند، که پروژه‎هاى توسعه، آن‎‎ها را در میان دریایى از مشکلات و گرفتارى‏‎ها ر‎ها کرده بود.

-3 پس از آن‎که جریان اسلام‎گرایى توانست با مقاومت در برابر اشغالگران صهیونیست و آمریکایى - که دولت‏‎ها و ارتش‏هاى عربى در برابرشان تسلیم شده بودند - اعتماد عمومى را به توانایى‏هاى امت اسلامى بازگرداند، دیگر روشن است که کنار زدن اسلام‎گرایان از مشارکت سیاسى، جز با هزینه‏اى گزاف میسر نخواهد بود، چراکه آثار مصیبت‏بار آن به قربانیان اسلام‎گرا منحصر نمى‏شود، بلکه همه ابعاد زندگى را دربر مى‏گیرد؛ و این همان چیزى است که در الجزایر و مصر و تونس اتفاق افتاده است.

به بیان دیگر، مى‏توان گفت که کنار زدن اسلام‎گرایان بدون کنار زدن دموکراسى و حکومت قانون و استقلال قضایى و آزادى مطبوعات و همچنین نابود کردن هر روزنه امیدى براى دست به دست شدن قدرت؛ ممکن نیست. از این‎رو، میزان دموکراتیک بودن و نیز تثبیت هر نظامى، بسته به میزان مشارکت دادن اسلام‎گرایان در فعالیت‏هاى سیاسى است؛ زیرا در هر جا اسلام‎گرایان در انتخابات مشارکت کردند، آن انتخابات مورد توجه و اهتمام قرار گرفت - چنان‎که در ترکیه، مغرب، مصر، کویت، اردن و اندونزى اتفاق افتاد - و در هر جایى که اسلام‎گرایان در انتخابات غایب شدند، آن انتخابات رنگ و بویى نداشته است، چنان‎که در تونس دیدیم.»

اکنون فرصت مناسبی برای احیای گفتمان اسلام‎گرا در تونس فراهم آمده است و نوبت آن رسیده تا بیانیه‎‎های دموکراسی‎خواهانه و سرشار از آموزه‎‎های حقوق بشری و آزادی و کرامت انسانی که از تبعیدگاه‎‎های غرب صادر شده است؛ از پرده نشینی عالم ذهن به درآید و در عالم عمل و عینیت به تماشای همگان درآید.