زیر چتر وحدت / حبیب ترکاشوند

اختلاف و تفرقه میان آحاد مردم، میان مسئولان و بخش‎های گوناگون نظام، و میان نظام و مردم، اهداف اصلی دشمن برای بر هم زدن انسجام موجود در کشور است که باید با همه اشکال آن مقابله کرد که تنها راه مقابله نیز حفظ و تقویت بصیرت، و در نظر گرفتن اهمیت و حساسیت جایگاه کنونی ملت ایران است.

«اختلاف و تفرقه میان آحاد مردم، میان مسئولان و بخش‎های گوناگون نظام، و میان نظام و مردم، اهداف اصلی دشمن برای بر هم زدن انسجام موجود در کشور است که باید با همه اشکال آن مقابله کرد که تنها راه مقابله نیز حفظ و تقویت بصیرت، و در نظر گرفتن اهمیت و حساسیت جایگاه کنونی ملت ایران است.»

جملات فوق برخی از فرمایشات رهبری معظم انقلاب در دیدار با پرسنل نیروی هوایی، در روز سهشنبه گذشته است. طی چند ماه اخیر برای چندمین بار است که رهبری نظام روی وحدت مسئولان تأکید کرده و آنان را از اختلاف بر حذر داشتند که حکایت از دغدغه ایشان در این رابطه دارد. دغدغه‎ای که ظاهرا قرار نیست فعلا مرتفع شود!

این روز‎ها مصادف است با سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمندی که توانست یک گفتمان جدید در میان ملل جهان به‎وجود آورد و در بازی خیمهشب بازی دو گفتمان سوسیالیسم و کاپیتالیسم که در روش با هم متفاوت، اما در هدف هر دوی آن‎‎ها یکی هستند و آن هم چیزی نیست جز استعمار نوین ملل جهان؛ «احیای گفتمان دینی متناسب با شرایط روز جامعه و جهان» موضوعی بود که این انقلاب با هدایت بنیانگذار کبیر خود به بشریت عرضه کرد.

شاید اگر تنها دست‎آورد این انقلاب همین یک موضوع بود و هیچ ثمره دیگری نداشت، باز هم از ارزش آن به‎عنوان بزرگترین انقلاب قرن بیستم نمی‎کاست.

امام خمینی (رحمت‎الله علیه) به‎عنوان راهبر و هدایت‎گر اصلی این نظام نوپای برخاسته از مبانی دینی و شیعی، برای حفظ و استمرار این انقلاب، علاوه بر ایجاد ساختار‎هایی که خاص این نظام بود و در هیچ جای دیگر چنین چیزی مشاهده نمی‎شد، بایسته‎‎ها و ملزوماتی را تبیین و توصیه می‎کردند که می‎‎توان آن‎‎ها را «پایه‎‎های حفظ و استمرار» این انقلاب برشمرد.

یکی از این پایه‎‎ها، «وحدت» است که در ادبیات امام راحل، تحت عنوان «وحدت کلمه» بسیار مورد استفاده قرار می‎گرفت و در اغلب سخنرانی‎های امام (رحمت‎الله علیه) خصوصا در سال‎های پایانی عمر بابرکت‎شان، این واژه مورد استفاده و تأکید قرار گرفته است.

پس از رحلت امام، رهبر معظم انقلاب نیز طی دو دهه زعامت حکیمانه خود، با درک عمیق این موضوع در برهه‎‎های مختلف، براین مسأله تأکید کرده و لازمه نقشآفرینی و کارایی نظام اسلامی را در داخل و خارج کشور در مرحله اول وحدت اقشار و قومیت‎های مختلف حول اصول مشترک ملی و دینی و در مرحله دوم، پرهیز از تفرقهافکنی در هر شکل و ماهبتی می‎دانند.

فتوای چندی پیش ایشان مبنی بر حرام دانستن اهانت به نماد‎های اهل تسنن را باید در راستای این استراتژی دانست که علاوه‎بر بعد داخلی، در نزدیک کردن دل‎های شیعیان و اهل تسنن، در جهان اسلام نقش بینظیری داشت.

علاوه‎بر ضرورت نهادینهشدن وحدت در میان اقشار مختلف جامعه، رهبری نظام اسلامی ضرورت همدلی و وحدت میان مسئولان را نیازی دو چندان دانسته و همیشه بر روی آن تأکید داشتهاند. این موضوع در مواضع یک‎ساله اخیر ایشان، از برجستگی خاصی برخوردار بوده و به‎صورت ویژه و استراتژیک به این مقوله نگریستهاند.

ایشان تابستان امسال در دیدار با دانشجویان، وحدت را این‎گونه تبیین کردند: «معنای وحدت این است که مشترکات را تقویت و در مقابل چشم مردم برجسته کنیم، نه این‎که سایه برخی دلخوری‎های شخصی از برخی افراد، بر تمام رفتار انسان حاکم شود و به‎جای طرح مسائل اصلی و مشترکات، موضوعات فرعی و خلاف مصالح کشور را مطرح کند.»

در دیداری که کارگزاران نظام رمضان امسال با ایشان داشتند، یکی از نکاتی که ایشان روی آن تأکید داشتند، همین امر بود؛ اما نکته‎ای که در بیانات رهبری نظام در این دیدار قابل‎تأمل است، بعد عبادی بخشیدن به وحدت میان مسئولان است. ایشان با تأکید ویژه بر ضرورت وحدت و همدلی تصریح کردند: «من روى اتحاد تکیه می‎کنم. اتحاد و همدلى بین مسئولین کشور یک فریضه است. تعمد در مخالفت با آن، امروز یک خلاف شرع است؛ به‎خصوص در سطوح بالا. همه به این توجه داشته باشند. دشمن از اختلافات کوچک، یک مسأله بزرگ می‎خواهد بسازد؛ نباید بگذارید. این‎جور نیست که هر اختلافى بین دو مسئول یا بین دو دستگاه، فاجعهاى باشد؛ نه، بالأخره ممکن است مجلس در یک زمینهاى جهت‎گیرىاى داشته باشد، دولت جهت‎گیرى دیگرى داشته باشد، عقایدشان، سلایق‎شان مختلف باشد؛ این‎‎ها فاجعه نیست. اما این اختلافات را تبدیل کردن به شکافهاى غیرقابل پرشدن و زخمهاى غیرقابل علاج، خطاى بسیار بزرگى است.»

همان‎گونه که مشاهده می‎شود، مقام معظم رهبری علاوه‎بر این‎که وحدت را در ردیف یک فریضه (عبادتی واجب همچون نماز، روزه و غیره) قرار دادند، رفتار و گفتاری را که البته با عمد به این وحدت خدشه وارد سازد، «حرام شرعی» اعلام کردهاند.

در این سخنان رهبر حکیم انقلاب چند نکته قابل‎تأمل است؛ اول این‎که اختلاف‎نظر دستگاه‎‎ها و مسئولان مختلف این سازمان‎ها را امری طبیعی برشمرده‎اند، چراکه حتی اعضای یک خانواده که ارتباط خونی با هم دارند، ممکن است دارای اختلاف‎سلیقه باشند. این موضوع وقتی به دو نهاد مجزا که کارشان با هم متفاوت است کشیده شود، مسلما بیشتر خواهد شد، اما نکته ظریفی که رهبری نظام روی آن تکیه دارند، عمق نبخشیدن به این اختلاف و به تعبیر ایشان «تبدیل نکردن آن به شکاف‎های عمیق» است که مورد نکوهش قرار گرفته و رهبر معظم انقلاب تأکید فراوان دارند که مسئولان از آن پرهیز کنند. ضرورت این امر نیز در بیانات ایشان قابل‎مشاهده است و آن بزرگ‎نمایی دشمنان و رسانه‎‎های غربی از این اختلافات و تبدیل کردن کاه به کوه در ادبیات نظام سلطه است.

پس از مواضع محکم رهبر انقلاب در دیدار ماه رمضان ایشان با کارگزاران نظام، تکرارکلمه «وحدت، وحدت» نقل مجالس و محافل سیاسی شد و برخی از افراد سعی می‎کردند با «شعار وحدت»، بر اختلافافکنی خود یا دستگاه زیر امرشان سرپوش بگذارند!

رهبری حکیم انقلاب در دیدار با اعضای مجلس خبرگان که شهریورماه سال جاری و حدود یک‎ماه پس از آن دیدار صورت گرفت، با انتقاد صریح از چنین اختلاف‎هایی، این انحراف را گوشزد کرده و راه فریب افکار عمومی را توسط عده‎ای بستند. ایشان تأکید کردند: «وحدت فقط به‎معنای صحبت کردن درباره آن نیست، بلکه این وحدت باید به‎صورت عملی در جامعه محقق شود.»

اما این‎که شکل تحقق وحدت و راهکار رسیدن به وحدت در میان آحاد جامعه و خصوصا مسئولان نظام کدام است، همیشه محل اختلاف‎نظر بوده و هست. فتنهگران و حامیان فکری و معنوی آنان، بر همین اساس پس از فروکش کردن اعتراضات خیابانی و با مشاهده این‎که دیگر امکان مقابله عملی با نظام اسلامی را ندارند، با دستاویز قرار دادن منشور برادری امام، بر طبل وحدت کوبیدند و طرد آنان را مخالفت با سیره امام و حتی رهبر معظم انقلاب برشمردند.

در این آشفته بازار «بازی با کلمات» توسط سیاست‎پیشگان، بار دیگر مقام معظم رهبری بودند که با روشنگری و مواضع روشن مرز‎ها را مشخص کرده و «وحدت صواب» را از «نقاب وحدتی» که بوی توطئه از آن به مشام می‎رسد، مشخص کردند.

رهبر انقلاب مردادماه امسال در دیدار دانشجویان، منظور از وحدت را «اتحاد بر مبنای اصول» دانستند و افزودند: «بر این مبنا، با هرکسی به همان اندازه که اصول را قبول دارد، متصل و متحدیم و هرکسی اصول را قبول ندارد، طبعا از این دایره وحدت خارج است.»

ایشان همچنین چند معیار اصلی را برای تحقق وحدت، لازم دانستند و«پایبندی به صراط حق، اسلام، مبانی انقلاب اسلامی، اهداف امام راحل و مقابله با مستکبران» را از جمله این معیار‎ها دانستند.

موضوعی که همیشه دغدغه رهبر فرزانه انقلاب بوده و هست، علنی کردن اختلافات میان مسئولان است که بار‎ها ایشان در این‎باره تذکر دادهاند و حتی در جلسات مختلف با تقبیح این امر، از تذکرات خصوصی خود به سران سه قوه در این‎باره خبر دادند. اما متأسفانه این موضوع در چند ماه اخیر کمتر مورد توجه سران سه قوه قرار گرفته است.

نامه سرگشاده مسئول قوه اجرایی کشور به مجلسیان و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، رأی عدم‎اعتماد به وزیر راه بدون حضور ریاست جمهوری و خود وزیر، درگیری لفظی برخی دولتمردان با مسئولان قضایی به بهانه اتهام اختلاس یکی از اعضای دولت، نمونه کوچکی از این علنیکردن اختلافات است که می‎توان بدون حاشیهسازی و بدون علنیکردن آن‎ها با نشست‎های مشترک راه‎‎های معقول برای مرتفع کردن‎شان یافت، اما وقتی که این وقایع علنی می‎شوند، آتش اختلاف را نمی‎توان به این سادگی خاموش کرد. در برهه‎ای که شاهد تحولاتی معجزهآسا در سطح خاورمیانه با الهامگیری از آموزه‎‎های عزت‎بخش جمهوری اسلامی هستیم، حوادثی که دوست و دشمن آن را «نفوذ گفتمان انقلاب اسلامی» در منطقه می‎دانند، رعایت این الزامات از سوی مسئولان مختلف، خصوصا مسئولان عالی‎رتبه سه قوه، ضرورتی انکارناپذیر است که با درک عمیق این حساسیت‎ها رسیدن به وحدتی که مورد تأکید مقام معظم رهبری‎ست، میسر خواهد بود

وحدت‎شکنی / ناصر ایمانی

همگان به‎خوبی بر ضرورت «وحدت و همدلی میان کارگزاران نظام» واقف هستند. از تأکیدات مکرر و صریح حضرت امام راحل (رحمت‎الله علیه) حفظ وحدت میان مردم و اقشار مختلف جامعه با یکدیگر از یک‎سو و از آن مهمتر، وحدت میان مسئولان رده‎های مختلف نظام بود. بنابراین بدیهی است که لزوم وحدت و همدلی میان کارگزاران حکومتی، از آن یکی کمتر نیست، بلکه بیشتر است؛ زیرا اختلافات میان مسئولان، به‎سرعت در پایین‎ترین لایه‎های جامعه نفوذ می‎کند که آثار زیان‎بار آن بر کسی پوشیده نیست.

اما وحدت و یک‎دلی، به‎معنای «تحمل» دیگران، و یا صبر کردن تا در فرصتی مناسب ضربه‎ای به طرف مقابل وارد آوردن، و جمع کردن اشکالات و نواقص او نیست. بلکه بر مبنای تئوری وحدت، باید کاستی‎های دیگران را با اغماض نگریست و برای حفظ یک‎پارچگی نظام و پیشبرد اهداف آن، تلاش کرد که نقص‎های یکدیگر را نیز برطرف کرد. به بیان دیگر، وحدت یک ضرورت عینی و لازم است و نه یک حرکت موقتی و تاکتیکی برای حفظ موقعیت خود.

اما جای این سئوال باقی است که اگر برخی مسئولان حکومتی، با علم به ضرورت حفظ وحدت و کاهش تنش‎های طبیعی میان دستگاه‎های حکومتی و اجتناب از افراطی‎گری‎های سیاسی، مکررا بر طبل اختلاف‎افکنی و ایجاد تنش‎های مستمر در سطوح بالای جامعه، مبادرت می‎کنند، چه استدلالی و یا چه دلیلی برای این اقدامات خود دارند؟ چرا برخی مسئولان، گویی تمایلی به حفظ آرامش ندارند و به محض این‎که اندک آرامشی در میان جامعه پدیدار می‎شود، مجددا نغمه‎ای جدید ساز می‎کنند. به یاد داریم که رییس دولت قبلی، مکررا اذعان می‎کرد که مخالفین دولت، هر 9 روز یک‎بار، یک بحران در جامعه ایجاد می‎کنند. آن دولت، در پی این بود که وضعیت جامعه را مرتبا ملتهب و پر از تشویش و اضطراب وانمود کند. چرا؟ پاسخ به این سئوال بسیار مهم است.

اساسا برخی مسئولان دستگاه‎ها، به این نتیجه رسیده‎اند یکی از طرق پیشبرد اهداف آنان، ایجاد نوعی بحران و افراطی‎گری در جامعه است. تنش‎آفرینی چند دست‎آورد مهم را در پی دارد:

اولا به مردم چنین القا می‎کنند که دیگر دستگاه‎های حکومتی، مانع اجرای اهداف و برنامه‎های آن دستگاه هستند، ثانیا دیگر نهادهای حکومتی در هراس از تهاجم و حملات مستمر طرف مقابل، در وضعیت انفعالی قرار گرفته و به مرور زمان منکوب خواهند شد و کم‎کم در دستان آن به یک نهاد بی‎اراده و یا کم‎اراده تبدیل می‎شوند، ثالثا هیچ‎کس قادر نخواهد بود که کاستی‎ها و نواقص آن دستگاه را به‎خوبی رصد کند، زیرا دائما در حال تهاجم و پرخاش است و به‎علت غبارآلود شدن فضا، نمی‎توان حرکات آن را به‎درستی تشخیص داد.

مقام افراطی، همواره چهره‎ای مظلوم دارد که مورد هجوم است و باید از خوددفاع کند. او تلاش‎گری است که علی‎رغم دشمنی‎ها و توطئه‎چینی‎ها و حسادت‎ها و کارشکنی‎های دستگاه‎های دیگر، به راه خود برای خدمت‎رسانی به مردم ادامه می‎دهد. لذا اگر نتوانست به تمام اهداف خود برسد، بازهم نباید مورد مؤاخذه قرار گیرد! بدین ترتیب، رادیکالیسم، خود یک استراتژی می‎شود. استراتژیای که وحدت را می‎طلبد!

افراطیون، حتی ممکن است اقدام به انجام برخی پروژه‎ها و یا طرح‎های غیرمنطقی و غیرکارشناسی و بلند پروازانه کنند تا دیگران را برای عدم اعتراض به آن‎ها وادار به سکوت کنند. یعنی با توجیه این‎که اوضاع چنین و چنان است، راه را برای هرگونه انتقادی در مقابل هجمه آنان، مسدود کنند.

اگرچه برخی اوقات، پروژه‎های ملی و بزرگ هم که ضرورت آن برای کشور بر کسی پوشیده نیست، دست‎آویز افراطیون برای وادار کردن دیگران به سکوت در مقابل اقدامات وحدت‎شکن آنان قرار می‎گیرد