گفتوگویی چهار ساعته با محمدعلی رامین درباره زندگی، دیدگاهها و مدیریت کوتاهمدتش در معاونت مطبوعاتی
معاون مطبوعاتی هیچ نشریهای را تعطیل نمیکند/ رضا صیادی
خب اگر خیلی منطقی پاسخ میدادید و همین داستان را شرح میدادید، جلو این فتنه گرفته نمیشد؟
مهم این بود که این حرف بنده چقدر بازتاب پیدا کند. فریاد حقیر به این شیوه به گوش خیلیها رسید و خوشبختانه آقایانی که بهنام رسانههای ضرغامی، رضایی و قالیباف قصد داشتند با این توطئه دولت را مقابل روحانیت قرار دهند، ناکام ماندند. آنها شاید متوجه این نبودند که با این کار خود رهبری را در برابر روحانیت به چالش میکشند. بنده آدمی نیستم که زود عصبانی بشوم. سال‌ها در مناظرههای سخت با ضدانقلاب و صهیونیستها در غربت شرکت میکردم و همیشه آرام بودم، در صدها مناظره داخلی با جریانهای انحرافی در داخل هم هرگز عصبانی نشدم. ولی اینبار وظیفه خودم دیدم که با پرخاش جلو یک فتنه را بگیرم.
همین تحلیلهای شما کمی عجیب است آقای رامین. این داستان بر اثر بی‌تدبیری، شیطنت و سوءتفاهم چند خبرنگار و در نهایت چند رسانه بهوجود آمد. حالا شما می‌گویید تعدادی از مسئولان ارشد نظام از طریق افرادی در حال به چالش کشیدن دولت بودند.
بنده سال‌ها در سیاست زندگی کرده‌ام و رفتارهای سیاسی را می‌شناسم. شما ببینید که بازتاب‌های همان ماجرا هم ناجوانمردانه بود. حدود 5 روز بعد از آن برنامه، سایت تابناک فایل صوتی این برنامه را پخش کرد، اما باز هم گزیده‌ای که موردنظر خودشان بود را گذاشتند. مثلا آن بخش حرف‌های آقای رهبر که از حقیر دلجویی کردند و گفتند آقای رامین جزو اشخاص مورد وثوق و ارزشمند نظام هستند را حذف و فقط همان تکه را پخش کردند. به این می‌گویند جنگ روانی. حالا سئوال اینجاست که اینها فایل صوتی را از کجا آوردند؟ یک مثال برایتان بزنم، حدود چهار سال پیش یک مناظره در همین رادیو گفت‌وگو با آقای پیروز مجتهدزاده برگزار کردم که یکی از برنامه‌های برتر آن سال شد، حدود چهار سال است که از دوستان صدا و سیما درخواست کرده‌ام فایل صوتی آن مناظره را در اختیارم قرار دهند، اما هنوز اینکار را نکردهاند... به هر حال عده‌ای با این سناریو می‌خواستند از بنده انتقام بگیرند، که گرفتند.
بر فرض همه این آقایان با شخص محمدعلی رامین مشکل دارند، اما تحلیل بدبینانهای است که بگوییم اینها می‌خواهند دولت را مقابل روحانیت قرار دهند؟
اصراری بر این موضوع ندارم و امیدوارم که اشتباه بکنم، اما حداقل این است که این افراد سعی در تخریب چهره رامین داشتند. بنده از همان روزی که معاون مطبوعاتی شدم، از برادر عزیزم آقای ضرغامی درخواست کردم که یک فرصتی مهیا کنند تا از طریق رسانه ملی برنامهها و اهداف معاونت مطبوعاتی را به مردم و بهویژه مطبوعات در میان بگذارم، ولی این اتفاق هرگز رخ نداد. از این گذشته، رسانههای آقای قالیباف هرگز درصدد اصلاح فتنهای که به پا کرده بودند، برنیامدند. برای مجری برنامه مظلومنمایی کردند و از رامین یک هیولا ساختند که اصلا منطق سرش نمیشود! به هر طریق تصور میکنم معرکه جالبی بود، هم آنها بنده را تخریب کردند و هم بنده جلو فتنه آنها را گرفتم.
آقای رامین کمی هم درباره داستان هولوکاست بگویید. این درست است که می‌گویند خط هولوکاستستیزی را شما به احمدینژاد دادید؟
در سال 1361 که در آلمان به زندان افتادم، کار خاصی نداشتم جز نماز خواندن و عبادت. مسئولان زندان بعد از چند هفته که دیدند با همه جراحتها و مصدومیتها آرام هستم و هیچچیزی درخواست نمی‌کنم، به من گفتند که آیا درخواستی نداری؟ گفتم اگر مقدور است کتاب به من برسانید، چون قرآن نبود درخواست تورات و انجیل کردم. در آن زمان یک پژوهش مفصل روی این کتاب‌ها انجام دادم. پس از مدتی به کتابخانه قدیمی زندان رفتم تا آن را مرتب کنم؛ یک انبار بزرگ پر از خاک و غبار و کتاب‌هایی که بعضا مربوط به یک قرن پیش بودند. در آنجا کتابهای زیادی به زبان آلمانی خواندم که پر از نکته‌های تاریخی ارزنده بود که تاکنون درباره غرب نشنیده بودم. تقریبا هر روز به این انبار می‌رفتم و ساعت‌ها کتاب می‌خواندم. گاهی اوقات هم کتاب‌ها را با خودم به سلول می‌بردم. بهترین مطالعات پژوهشی من درباره غرب در همان زندان بود، مثلا درباره تاریخ قرون وسطی و شکلگیری آمریکا نکاتی خواندم که واقعا حیرتزده شدم، آنجا بود که فهمیدم بسیاری از اطلاعاتی که درباره غرب به ما گفته بودند، از پایه دروغ بوده است. خلاصه سرنخ بسیاری از تحقیقات را آنجا بهدست آوردم. پس از آنکه برای راهاندازی شبکه چهار سیما رفتم، بسیاری از دوستان علاقه‌مند و همفکر مثل آقای نادر طالبزاده را به تولید برنامههایی در این خصوص تشویق کردم و با ساخت چند برنامه نشان دادیم که همه این ادعاها از جمله هولوکاست بیمعنا است.
البته این موضوع را در خیلی از سخنرانیها در زمان هاشمی و خاتمی مطرح کردم و رؤسایجمهوری قبلی هم شنیدند، اما هرکس بنابر تشخیص خود عمل میکند و مطابق سیاستهای خویش موضوعاتی را دنبال میکند.
سئوال آخرمان هم این است که این روزها در اتاق مشاوره وزارت ارشاد مشغول چه کاری هستید؟
مشغول فکر کردن و مطالعه. گاهی اوقات در منزل و گاهی در دانشگاه هستم و برخی اوقات در این دفتر کارهای مطالعاتی و تحقیقاتم را انجام می‌دهم.
یعنی مسئولیت خاصی ندارید؟
نه!
ممنون از وقتی مفصلی که به ما دادید
من از لفظ عجیبی استفاده نمی‌کنم، امامت جایگاه ایشان در قانون اساسی است، نباید از بنده پرسید که چرا عین نظر امام خمینی و قانون اساسی بر واژه امامت برای جایگاه ولایت فقیه تأکید دارم، بلکه از آنها که «امام» نمیگویند باید پرسید و توضیح خواست
دولتها به هر شکلی که صلاح میدانند، مدیران اجرایی خود را انتخاب میکنند. وقتی بخشهایی از مجلس، قوه قضاییه، رسانههای اصولگرا و اصلاحطلب به تخریب چهره یک مدیر ضدفتنه 1388 میپردازند، طبیعی است که کارآییاش را از دست بدهد و دولت ناگزیر از تغییر وی بشود
نظرسنجی از کارشناسان و اصحاب رسانه درباره مهمترین رویدادهای این حوزه در 10 سال گذشته
تولد سایتهای خبري و چند موضوع مهم دیگر/ کبری جعفری
تماس تلفنی با 100 نفر در روزهای آخر سال اصلا کار آسانی نیست. تلفنهای خاموش، خارج از دسترس، روی پیغامگیر، «بعدا زنگ بزنید»، «با هفتهنامه پنجره صحبت نمی‌کنم» و... خیلی موانع دیگر را که حساب کنید، از همه آن 100 نفر میماند 40 نفر. ما برای نتایج این نظرسنجی حدسهایی میزدیم، اما خروجی آن برخی از گزینههای ما را حذف کرد و البته موارد دیگری را پیش روی ما گذاشت.
گسترش سایتهای خبری، رواج اینترنت و روزنامهنگاری سایبر، استفاده ایرانیان از شبکههای اجتماعی، افزایش رسانهها (مطبوعات + شبکههای تلویزیونی + سایتها)، تعطیلی روزنامهها در ابتدای دهه 80 و ورود نیروهای اصولگرا به رسانهها به ترتیب بیشترین آمار را در این نظرسنجی داشتهاند. البته همه نظرها کاملا یکسان نبودهاند و ما سعی کردهایم تا جاییکه در اصل دیدگاه چهرهها تغییری ایجاد نکند، آنها را به هم نزدیک کنیم تا نتایج سریعتر قابلبررسی و تحلیل باشد. فهرست چهرهها و کارشناسان بر اساس حروف الفبا مرتب شده است. در جدول راهنما میتوانید فراوانی و درصد دیدگاهها را ببینید.
جدول راهنمای تحلیل فوری نظرخواهی
ردیف موضوع فراوانی
1 گسترش سایتهای خبری 11
2 رواج اینترنت و روزنامهنگاری سایبر 7
3 استفاده ایرانیان از شبکههای اجتماعی 5
4 افزایش رسانهها (مطبوعات +شبکههای تلویزیونی + سایتها) 5
5 تعطیلی روزنامهها در ابتدای دهه 80 4
6 ورود نیروهای اصولگرا به رسانهها 2
7 متفرقه 4
ردیف نام و نام خانوادگی رسانه مهمترین اتفاق حوزه رسانه در دهه 80
1 علی آقا غفار خبرگزاری کتاب افزایش مطبوعات و رسانههای دیجیتالی.
2 دکتر داوود آقا رفیعی کارشناس رسانه تقویت سایبرژورنالسیم + دسترسی عامه مردم به رسانههای خارجی - شکستن انحصار خبری در داخل کشور و شکلگیری افکار عمومی تحت تأثیر این رسانهها.
3 امیر بهروز احمدی کارشناس رسانه گسترش تلویزیونهای فارسیزبان خارج از ایران.
4 محمدرضا اسدزاده دبير گروه انديشه و تاريخ روزنامه خبر ایجاد مدیریت پروژهای در رسانههای مکتوب، رواج سایتهای خبری و تعطیلی فلهای مطبوعات (فارغ از درست یا غلط بودن این کار، چنین محدودیتی برای رسانهها حتی در دوران جنگ هم سابقه نداشته).
5 دکتر محمد علی الستی مدرس دانشگاه توقیف تعداد زیادی از مطبوعات در ابتدای دهه 80.
6 مهرداد اینانلو کارشناس رسانه انتشار مجموعه همشهری محله بهعنوان نخستین نشریات محلی حرف‌های - انتشار ماهانه نزدیک به هزار و 500 صفحه کاغذی کار بزرگی بود. اهمیت این مجموعه با اینکه در شرایط اقتصادی نامناسب 7-8 سال بهصورت منظم منتشر شده، هنوز برای بسیاری از اهالی رسانه روشن نشده است.
7 سکینه احمدی رادیو تهران تعدد شبکههای رسانهای.
8 دکتر حسين افخمی مدرس دانشگاه مجوز تأسیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه در سال 1383 - البته بهنظرم این اتفاق یک نماد از جدی گرفته شدن آموزش آکادمیک رسانهای در ایران بود. امیدوار بودیم تحول ایجاد کند اما نشد.
9 دکتر احمد احمدی مدرس دانشگاه گسترش شبکه موبایل - گسترش شبکه ماهواره و اینترنت و تأثیر بر فضای رسانهای.
10 حمید باباوند گروه مجلات تغییر نگرش افراد فعال به ظرفیتهای رسانه و اینکه از ابزارهای نوین چطور برای رسیدن به هدف استفاده کنند؛ به تعبیری افزایش سواد رسانهای.
11 علیرضا پویا کارشناس رسانه افزایش رسانه و در نتیجه تعدد نوع و گسترش حوزه اخبار تصویری (شبکههای تلویزیونی + مطبوعات و سایتهای اینترنتی).
12 پیام تیرانداز مديركل اخبار داخلي مهر گسترش روزنامهنگاری آنلاین + بازتاب گسترده اخبار انقلاب در خاورمیانه که از تونس شروع شد.
13 جلال خوشچهره معاون همشهری محله رواج اینترنت و سایتهای خبری که در نتیجه آن فضای رسانهای کشور و حتی نوع گفتمان حاکم بر رسانهها متحول شد.
14 دکتر رسولی مدرس دانشگاه شکلگیری شبکههای اجتماعی مثل فیسبوک و در نهایت تأثیرگذاری آنها بر حوادث اخیر کشورهای عربی.
15 محمد محمود رضاپور شبكه ايران خارج شدن ابتکار عمل در فعالیت رسانهای از دست اصلاحطلبان توسط اصولگرایان و مشخصا در چهار سال اخیر ورود گسترده جوانان اصولگرا به رسانهها.
16 دکتر سلطانیفر مدرس دانشگاه شکلگیری وب 2 و شکلگیری تولید محتوا توسط مخاطب - دیگر فیلترها و دستاندرکاران خبری وجود ندارد، چون جریان یکسویه خبر از بالا به پایین تغییر حالت داده است.
17 فرزام شیرزادی خبرگزاری کتاب توقیف فلهای روزنامهها.
18 فرناز شهید ثالث کارشناس رسانه/ رادیو تهران بسته شدن همزمان 15-16 روزنامه در بهار سال 1380.
19 فریدون صدیقی معاون همشهری محله رواج سایتهای خبری، گسترش روزنامهنگاری آنلاین و رقابت جدی با رسانههای مکتوب.
20 حمیدرضا صدر کارشناس رسانه گسترش سایتهای خبری در نتیجه افزایش ضریب نفوذ اینترنت.
21 دکتر حمید ضیاییپرور مدرس دانشگاه ورود رسانههای الکترونیک و سایبر ژورنالیسم - در نتیجه اشکال جدید روزنامهنگاری. مثل روزنامهنگاری شهروندی، روزنامهنگاری مبتنی بر موبایل، شبکههای اجتماعی بهوجود آمده که بهکلی بیسابقه است.
22 حامد طالبی دبير سياسي مشرق نیوز راهاندازی سایتهای خبری و خبرگزاریها.
23 دکتر ماکان عیدیپور مدرس دانشگاه رواج شبکههای اجتماعی در بین ایرانیان مخصوصا فیسبوک. این پدیده در واقع نوعی دیجیتال از چیزی بود که هابرماس آن را گستره عمومی تعریف میکرد.
24 علی عمادی دبير هنري همشهری آشنايي عموم مردم با شبكه هاي اجتماعي و استفاده گسترده از سايت فيس بوك.
25 ابوالفضل عمویی سردبير تهران تايمز گسترش رسانههای تعاملی نوع دوم و وب 2 - شبکههای اجتماعی مهمترین مصداق است که در آنها مخاطب، خود خبر تولید میکند و به اشتراک میگذارد و نظر دیگران را جلب میکند.
26 محمد قادری سردبيرتابناک گسترش سایتهای خبری و توجه مردم به آنها همزمان با افزایش چشمگیر کاربران خانگی اینترنت.
27 کیوان کثیریان عضو شوراي سردبيري
خبر آنلاین گسترش فزاینده سایتهای خبری و کمشدن اقبال عمومی به رسانههای مکتوب.
28 محمدحسین کاظمیزاده کارشناس رسانه ظهور رسانههای تعاملی مثل اینترنت.
29 محمود کریمی کارشناس رسانه/ صدا و سیما رواج سایتهای خبری، نشریههای آنلاین و شکسته شدن حصر رادیو و تلویزیون - حالا دیگر مخاطب تعیین میکند برنامه رسانهها چه باشد و رسانه باید خود را با سلیقه مخاطب کوک کند.
30 پرویز کرمی مديرعامل خبرگزاری برنا افزایش کمی و کیفی مطبوعات و توجه بیشتر به رسانههای محلی.
31 علیرضا معزی مديرمسئول روزنامه خبر بعد از گسترش اينترنت در اين دهه مثل هر پديده مدرن ديگري، فضاي مجازي را يك بار ديگر اختراع كرديم.
32 جعفر محمدی مدير مسئول عصر ایران ورود سایتهای خبری فضای اطلاعرسانی کشور.
33 علیاصغر محکی معاون مديرعامل همشهری گسترش فزاینده تکنولوژیهای ارتباطی و تأثیر بر فضای رسانهای – این گسترش کمک جدی به روزنامهنگاران کرد و فضای کاری آنها را متحول ساخت.
34 مازیار ناظمی خبرنگار صدا و سیما اینترنت و رواج سایتهای خبری. البته معتقدم باید قوانینی برای ساماندهی جرایم اینترنتی وضع شود. وکلیات نظام جامعه رسانهای تصویب شده تا قبل ازکشیده شدن به دادگاه، توسط افراد حرف‌های جرم اثبات شود و بعد از تشخیصشان به دادگاه برود.
35 محمدرضا نوروزپور دبير بينالملل روزنامه خبر
رشد روزنامههای آنلاین بهرغم وجود مشکلات زیربنایی اینترنتی در کشورمان.
36 حسین یاغچی شرق انتشار روزنامه شرق در سال 1382.
37 مهدی یمینی کارشناس رسانه افزایش سایتهای خبری + مناظره تلويزيوني کاندیداهای ریاستجمهوری.
