هفته نامه پنجره | شماره 84 | مجله خبری

اندازه فونت

پرینت

برش مطبوعاتی

لینک خبر

جابجایی متن

نظرات بینندگان

از شرکت استعماری نفت ایران و انگلیس تا بی پی

وقتی غول نفتی گرفتار مصیبت می‎شود

بزرگ‎ترین شرکت نفتی انگلیس، «بی پی»، همان شرکت استعماری نفت ایران و انگلیس است که در ۱۹۰۹م، پس از امتیاز دارسی برای اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از نفت ایران تأسیس و بعد از ملی شدن صنعت نفت در ایران، به شرکت نفت بریتانیا (British Petroleum) تبدیل شد. این شرکت در 1998م، با خرید شرکت آمریکایی آموکو، بی‌پی آموکو نامیده شد؛ هرچند دو سال بعد، نام آموکو حذف و دوباره بی‌پی نامیده شد.

مقر «بی پی» که در این سال‎ها از قبل افزایش جهانی قیمت نفت به سودهای سرشاری رسیده، کماکان در شهر لندن است و این شرکت با شعار «فراسوی نفت» به یکی از بزرگ‎ترین شرکت‎های تولید انرژی در جهان بدل شده است. از همین روی است که سهام آن خریداران خوبی در بازار بورس ایالات متحده دارد و شرکت بی پی نیز دست‎اندرکار پروژه‎های عظیمی در میادین نفتی ایالات متحده است. با این همه حادثه نفتی خلیج مکزیک، ضربه هولناکی بر پیکره این غول نفتی وارد کرد و اعتبار این شرکت را در ایالات متحده و حتی جهان به‎شدت زیر سئوال برد.

نشت نفتی خلیج مکزیک که به شکل‎گیری لکه‎های نفتی بزرگی در خلیج مکزیک و سواحل ایالات متحده، از جمله سواحل لوئیزیانا، می‎سی‎سی‎پی، آلاباما و فلوریدا منجر شد، پس از انفجار سکوی نفتی دیپ‌واتر هورایزون که تحت مسئولیت شرکت بی‎پی بود، در ۲۰ آوریل ۲۰۱۰م، آغاز شد؛ انفجاری که در اثر آن ۱۱ کارگر نفتی نیز مفقود شدند. این حادثه اگرچه در آغاز چندان جدی تلقی نشد، اما ناکامی مهندسان شرکت در مهار نشت نفت و افزایش شدت آن به‎تدریج مصائب زیست‎محیطی گسترده‎ای را پدید آورد.

در این میان آن چه شاید بیش‎تر به چشم آمد، مدیریت بحران «باراک اوباما»، رییس‎جمهوری ایالات متحده، بود که حرف و حدیث‎های فراوانی را در پی داشت. اوباما هرچند تلاش می‎کرد با حاضر شدن مستمر در مناطق آلوده شده و بازدید از عملیات مهار نشت نفتی، خود را پی‎گیر بحران بزرگ به‎وجود آمده نشان دهد، اما برخی و از جمله مخالفان جمهوری‎خواه وی، عرصه را برای انتقاد از اوباما غنیمت شمردند و اوباما را به اهمال در حل بحران به‎علت داد و ستدهای مالی و انتخاباتی متهم کردند. عده‎ای حتی از کمک‎های مالی بی‎پی در زمان انتخابات ریاست جمهوری به اوباما سخن گفتند؛ کمک‎هایی که مانع از اعمال فشار اوباما بر بی‎پی می‎شد. این سخنان اما با مهار نشت نفتی، فروکش کرد تا اوباما از یک بحران سیاسی تازه جان سالم به در برد.

بی‎پی سرانجام پس از آزمودن روش‎های گوناگون، توانست در ۱۹ سپتامبر، درست پنج ماه بعد، نشت نفتی را مهار کند؛ نشتی که طبق آخرین اعلام مسئولان شرکت، بیش از 6 میلیارد دلار روی دست صاحبان بی‎‎پی خرج گذاشت. (mehrnews.com) و طبق آخرین برآوردها، بیش از 40 میلیارد دلار به این شرکت خسارت زد. (econews.ir) با این‎همه بی‎پی اعلام کرد که با وجود هزینه‎های سنگین نشت نفتی، در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۰ میلادی، یک میلیارد و 800 میلیون دلار سود داشته است. (bbc)

هرچند برخی معتقدند بی‎پی تلاش می‎کند با ارائه آمارهایی مثبت از عملکرد خود، اعتمادی مجدد در بازار سهام به‎دست آورد و افت وحشتناک سهام خود را در دوره نشت نفتی جبران کند.

این‎که بی‎پی در احیای دوباره خود موفق شود بیش‎تر به صاحبان آن و دولت‎مردان انگلیسی مربوط است، اما آن‎چه به ساکنان کره خاکی و طبیعت آن مربوط می‎شود، حجم عظیم و غیرقابل محاسبه خسارت‎های زیست محیطی است که در اثر نشت نفتی بر طبیعت وارد شده است

کورسوهای امید به دکترین سرباز - سیاست‎مدار

مذاكره - شليك

بیشتر کسانی‎که با تاریخ سرزمین افغانستان آشنایی دارند، بر گرفتاری نیروهای ناتو به رهبری ژنرال‎های آمریکایی در باتلاقی هولناک، تأکید می‎کنند. این سرنوشت تاریخی، هرچند در ظاهر از سوی فرماندهان نظامی مستقر در افغانستان رد می‎شود اما اعصاب و روان به هم ریخته آن‎ها، آن را تایید می‎کند. درست از همین بی قراری‎ها و اختلافات ناشی از بن بست‎های سیاسی نظامی بود که ژنرال «استنلی مک کریستال»، فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان و مشاورش، در گفت و گویی مطبوعاتی، بی‎محابا دولت مردان خود را به باد انتقاد گرفتند و به تحقیر آن‎ها پرداختند؛ انتقادی که به برکناری ژنرال کارکشته اما وامانده آمریکایی از سوی «باراک اوباما»، رییس‎جمهوری آمریکا، منجر شد تا کریستال، تاوان بی‎قاعدگی خود را بپردازد. نکته‎ای که یورونیوز این‎چنین به آن اشاره کرد: «امتناع از بدگویی کردن از ارباب در ملأ عام، قاعده‎ای اساسی است که ژنرال استنلی مک کریستال آن را زیر پا گذاشت.» (khabaronline.ir)

مک کریستال برکنار شده، خود راهی دانشگاه ییل شد و جای خود را به یک ژنرال دیگر یعنی، «دیوید پترائوس»، فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا در خاورمیانه، سپرد تا شاید پترائوس بتواند راه کار تازه‎ای برای خروج از باتلاق سرزمین افغان‎ها بیابد. پترائوس 58 ساله، هرچند تلاش کرد با ظاهری پرصلابت پا به عرصه پیچیده تازه بگذارد اما بیهوش شدنش در مجلس سنای ایالات متحده، در مواجهه با پرسش‎های گوناگون نمایندگان از وی درباره وضعیت افغانستان، حکایت از سختی و سنگینی باری می‎کرد که او بر دوش‎های خود احساس می‎کرد. با این‎همه، طرفداران ژنرال پترائوس هرچند معترف بودند که او هم مانند مک کریستال، روابط نزدیکی با رییس‎جمهوری افغانستان ندارد اما فاکتورهایی چون آگاهی از شیوه‎های سیاسی برای پیشبرد اوضاع و توانایی تعامل با کنگره و مطبوعات را از نقاط قوت او شمردند و معتقد بودند که وی از نفوذ بیشتری در داخل دولت اوباما برخوردار است. (khabaronline.ir)

ویژگی‎های شمرده شده برای پترائوس، حکایت از این داشت که کفه سیاست مداران بر کفه نظامیان در میدان جنگ افغانستان سنگینی کرده است و به همین دلیل با ورود پترائوس باید شاهد پیشبرد بیشتر سیاست معامله با طالبان بود؛ سیاستی که انگلیسی‎ها با توجه به تجربه دیرینه خود در افغانستان، دائما آن را در گوش رفقای آمریکایی خویش می‎خوانند و «حامد کرزای»، رییس‎جمهوری افغانستان، نیز از آن بدش نمی‎آید.

با این‎همه، سیاست نیروهای ائتلاف در سرزمین تریاک، در این ماه‎ها رنگی چون ژنرال کهنه کار آمریکایی گرفته است. این سیاست، متناسب با نقش فرمانده تازه به‎عنوان «سرباز - سیاست‎مدار»، از یک‎سو بر پاشنه پتک آهنین آمریکایی و از سوی دیگر بر پاشنه معامله بریتانیایی می‎چرخد. طرح «مذاكره - شليك»، برخاسته از دکترین پترائوس،‌ در ماه‎های گذشته روزنه‎ای است که دولت مردان ایالات متحده به آن چشم امید دوخته‎اند تا شاید در سال بحران‎های پی در پی بتوانند مفری از باتلاق افغانی بیابند؛ هرچند خبر تازه مقامات واشنگتن، مبنی بر خروج پترائوس از افغانستان، قبل از پايان 2011م، موفقیت این طرح را بیش از پیش زیر سئوال برده است