راهبرد اصلی نظام / دکتر عباسعلی کدخدایی عضو و سخنگوی شورای نگهبان

مدتی است که با انجام مکاتبات بین رؤسای دو قوه مجریه و مقننه نسبت به ابهامات پیرامون اختیارات دو قوه، کنش‎‎ها و واکنش‎هایی را شاهد هستیم که نامه اخیر رییس‎جمهور در رسانه‎‎ها نیز آخرین آن‎‎ها بود.

از یک‎سو دولت بر این عقیده است که اختیارات مستخرج از قانون اساسی نمی‎تواند با قوانین عادی محدود شوند و حیطه‎ای برای امر قانون‎گذاری باید در نظر گرفت و از سوی دیگر، مجلس به استناد برخی اصول قانون اساسی مانند اصل 71 معتقد به قانونگذاری در چهارچوب‎‎های مندرج در این اصل است و لاغیر.



بیانات اخیر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر پنج نکته تأکید داشت:

1 - وجود ابهاماتی چند در قوانین و لزوم بررسی راهکاری مشخص برای رفع این ابهامات؛

2 - ضرورت انسجام و اقتدار لازم در بین دستگاه‎‎های مختلف؛

3 - ارجاع به حدود وظایف مجلس و دولت در قانون؛

4 - شناسایی نیاز امروز کشور به همکاری دولت و مجلس؛

5 - همکاری دولت و مجلس فراتر از مباحث رایج سیاسی.

معظم‎له راه‎حل موجود را عدم نافرمانی از قانون توسط دولت و لزوم معطل نکردن دولت از سوی مجلس دانستند و تأکید فرمودند هم دولت باید به قانون عمل کند (ضرورت تبعیت از قوانین در اجرا) و هم مجلس باید شرایط دولت را در نظر بگیرد (ضرورت لحاظ شرایط اجرا).

بدیهی است چنان‎چه مجلس و دولت هرکدام قائل به اختیارات حداکثری خود در تدوین و اجرای قانون باشند، فایده‎ای بر اصل استقلال قوا مندرج در اصل 1357 مترتب نخواهد بود، چون در نهایت، این برداشت حداکثری از اختیارات و وظایف هر قوه در قانون اساسی، منجر به عدم انسجام و از هم گسیختگی امور کشور، و همچنين توقف اجرای صحیح قانون اساسی خواهد شد که در این صورت نه مجلس، قانونگذار خواهد بود و نه دولت، مجری قانون؛ بلکه به وضعیت هرج و مرج خواهیم رسید که در آن صورت حد و مرزی برای هیچ‎کدام از دو قوه وجود نخواهد داشت.

با تبیین راهبرد اصلی کشور از سوی رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی، اکنون نوبت دستگاه‎‎های ذیربط و مخصوصا دو قوه مقننه و مجریه است تا گام‎های بیشتری برای همکاری برداشته و با درک صحیح از شرایط فعلی کشور و برداشت صحیح از قانون اساسی و لزوم وجود محدودیت‎‎ها در هر دو قوه، به راهبرد اصلی نظام در توسعه و اقتدار کشور جامه عمل بپوشانند؛ راهبردی که در صورت فراموشی آن، سرنوشت آیندگان، انقلاب و کشور را تحت‎الشعاع قرار خواهد داد. در این راستا معظم‎له به لزوم واقع‎نگری در کنار آرمان‎گرایی اشاره داشتند و نیز در نظر گرفتن شرایط اجرا که از سوی نمایندگان محترم باید رعایت شود.

درخصوص ابهامات موجود در قانون اساسی پیرامون اختیارات دو قوه، اخیرا اقداماتی از سوی شورای نگهبان انجام شده که در آن نمایندگان محترم دولت و مجلس، جمعی از اعضاء شورای نگهبان و نیز کارشناسان و حقوقدانان کشور حضور دارند تا چنان‎چه پس از بررسی‌‎ها، وجود ابهامات در این زمینه قطعی شد، راهکار‎های حل و رفع این ابهامات را ارائه كنند که امیدواریم در ماه‎‎های آینده نتایج این مباحث و بررسی‌‎های کارشناسی به اطلاع عموم برسد.

تا آن هنگام، خویشتن‎داری دو قوه از طرح مباحث چالش‎انگیز در سطح رسانه‎‎ها ضرورتی است مسلم، تا کارگروه نیز بتواند در شرایطی کاملا عادی به این مهم جامه عمل بپوشاند، چراکه بنا به تعبیر مقام معظم رهبری این همکاری نیاز قطعی امروز کشور بوده که باید فراتر از مباحث سیاسی رایج روز انجام شود.

فراموش نشود که وجود قوای سه‎گانه ابزاری است برای نیل به اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران که این ابزار باید در جهت توسعه و اقتدار کشور به‎کار گرفته شود؛ نه اين‎كه موجبی برای کندی حرکت توسعه کشور باشد به بهانه استقلال، تفکیک و یا وجود اختیاراتی برتر برای یک قوه نسبت به سایر قوای کشور

پيوند ناگسستني / دكتر علي مطهري مديرعامل انتشارات صدرا

در شماره پيشين، دكتر حسين‌ سوزنچي در يادداشتي با عنوان لايحه‌اي عليه اشاعه انديشه شهيد مطهري، به موضوع عملكرد انتشارات صدرا (مركز نشر آثار استاد شهيد آيت‌ا... مطهري) پرداخته بود؛ در پاسخ به‌مقاله مذكور دكتر علي مطهري يادداشت زير را ارسال كرده‌ است:



انتشارات صدرا در سال 1357 توسط استاد شهيد مطهري، حجج اسلام سيد علي و سيد مصطفي محقق داماد و مهندس عباس هاديزاده (داماد بزرگ استاد) تأسيس شد و علت تأسيس آن نيز بي‎نظمي و بعضا چاپ بدون مجوز و همراه با تحريف بعضي آثار ايشان توسط برخي ناشران بود. به اين ترتيب، نشر آثار ايشان متمركز و منظم و باعث خشنودي آن شهيد گرديد. پس از شهادت آن عالم رباني در سال 58، ما خانواده آن شهيد و خصوصا اينجانب با جديت اين راه را ادامه داديم و كار ما الگويي براي برخي نويسندگان پر اثر يا نسبتا پر اثر گرديد. مرحوم حاج سيد‎احمد خميني(ره) در زمان حيات امام(ره)، در ملاقاتي، از كار ما خصوصا دقت نظر ما در حفظ امانت و اصالت آثار استاد مطهري تمجيد كرد و گفت ما مي‌خواهيم براي آثار امام نيز چنين كاري را انجام دهيم و گفت امروز هم من متن سخنان امام براي خبر صدا و سيما را با وسواس تنظيم مي‌كنم و دقت و وسواسي كه شما در كار نشر آثار جديد استاد مطهري به كار مي‌بريد، بسيار خوب است.

مرحوم استاد محمد تقي جعفري يك روز اينجانب را خواست و فرمود من از دست ناشران مختلف ذله شده‎ام، مي‌خواهم به كمك پسرم همان كار شما درباره آثار شهيد مطهري را درباره آثار خودم انجام دهم. من نيز تجربيات خود را در اختيار ايشان گذاشتم و بعد از مدتي آثار ايشان نيز تحت نظم درآمد و نگراني ايشان بر طرف شد و اين روند پس از رحلت ايشان نيز ادامه داشته است. فرزندان شهيد بهشتي نيز كار ما را الگو قرار دادند و نشر آثار آن شهيد را در اختيار گرفتند. فرزند و شاگردان آيت‌ا... جوادي آملي نيز همين روش را الگو قرار دادند و نشر اسراء (ويژه آثار آيت‌ا... جوادي) را تأسيس كردند. ظاهرا از اينجانب نيز مشورت گرفتند، البته درست به‎خاطر ندارم. چند سال پيش يكي از فرزندان مقام معظم رهبري (آقا مسعود) نيز با من تماس گرفت و گفت ما تصميم داريم طرح «مجموعه آثار» استاد مطهري را براي آثار رهبر انقلاب اجرا كنيم، و در ملاقاتي تجربيات خود را در اختيار ايشان قرار دادم و اكنون دفتر ويژه نشر آثار رهبر انقلاب مشغول به كار است و بركات زيادي داشته است. رهبر گرانقدر انقلاب اسلامي نيز در ملاقات ما دست اندركاران تدوين آثار استاد با ايشان، جمله‌اي به اين مضمون فرمودند: «يكي از بخت‎هاي آقاي مطهري اين است كه فرزندان ايشان نسبت به جمع‎آوري و حفظ اصالت و نشر آثار ايشان جديت دارند.» به‎علاوه طبق قانون، نشر آثار امام خميني(ره) و رهبر انقلاب در انحصار مؤسسه يا دفتر نشر آثار اين دو بزرگوار است. اگر انحصار بد است در آن‌جا هم بد است.

تعداد كتاب‎هاي استاد مطهري در زمان شهادت 29 جلد بوده است و اكنون 103 جلد است، يعني 74 جلد از آثار ايشان كه برخي از آن‎ها حدود 500 صفحه حجم دارد، بعد از شهادت ايشان منتشر شده است. البته قبول داريم كه كار ما اندكي كند بوده است و مي‌شد سريع‎تر باشد، ولي علت اصلي اين كندي دقتي است كه در حد وسواس در تدوين آثار استاد داريم. در اوايل كار، براي سرعت بخشيدن به انتشار آثار جديد آن شهيد، كارها را بين شاگردان ايشان تقسيم كرديم و هر يك را مسئول تنظيم و تدوين يكي از آثار چاپ نشده كرديم. پس از آن‌كه كارشان را ارائه كردند، ديديم به هيچ وجه امانت را رعايت نكرده و مطالب را به قلم خود درآورده و گاهي از خود اظهار نظر كرده‎اند. گاهي مطلبي را حذف كرده بودند به اين بهانه كه آخرين نظر استاد اين نبود، و از اين قبيل. فهميدم كه تنظيم آثار جديد جز به اين ترتيب كه خودم كلمه به كلمه جلو بروم و آن‌جا كه سخنراني استاد است با صداي ايشان تطبيق بدهم و تدوين ما در حد منظم كردن جملات و تيترگذاري باشد، امكان‎پذير نيست و الا به بهانه سرعت در نشر آثار استاد، كتاب‎هايي منتشر مي‌شود كه روح آن متفكر شهيد از محتواي آن‎ها خبر ندارد. لذا اكنون وجدانم آرام است كه آن‌چه تنظيم كرده‎ام دقيق و اصيل است.

مقايسه آثار استاد مطهري با آثار دكتر شريعتي مقايسه درستي نيست. آثار دكتر شريعتي بيشتر جنبه اجتماعي و ادبي دارد و آثار استاد مطهري بيشتر جنبه كلامي و فلسفي. مثلا تنظيم درس‎هاي اسفار آن شهيد كه فلسفي محض است، وقت زيادي مي‌برد. به‎علاوه آثار دكتر شريعتي كه آقاي سوزنچي مي‌گويند ظرف دو سال تدوين شد، بعد از تنظيم اوليه كه با سرعت انجام شد و از دقت كافي برخوردار نبود، محتاج به تنظيم ثانوي شد و در طرح مجموعه آثار ايشان اصلاحاتي انجام شد. به‎علاوه حجم آثار باقي‎مانده از دكتر شريعتي با حجم آثار باقي‎مانده از استاد مطهري قابل قياس نيست.

نكته ديگري كه آقاي سوزنچي متذكر شده‌اند اين است كه گاهي برخي كتاب‎هاي استاد موجود نيست و اين نقص كار انتشارات صدرا است. اين‌كه گاهي مخصوصا پس از ايام سالگرد استاد مطهري و نمايشگاه بين‎المللي كتاب تهران برخي آثار ايشان به دليل تقاضاي زياد موجود نباشد، امري طبيعي است و حداكثر ظرف يك ماه جبران مي‌شود. اما گاهي اين موجود نبودن به طراحان برنامه‌هاي فرهنگي بر‎مي‌گردد كه مثلا يك طرح ملي را بر اساس كتابي از استاد مطهري طراحي مي‌كنند و همان‎روز زنگ مي‌زنند به انتشارات صدرا كه ما همين امروز بيست هزار جلد فلان كتاب را مي‌خواهيم. بديهي است كه هيچ ناشري تعداد زيادي كتاب را صرفا به دليل احتمال تقاضا انبار نمي‌كند. راه حل اين است كه طراحان برنامه‌هاي فرهنگي درخواست خود را حداقل يك ماه قبل به اطلاع انتشارات صدرا برسانند.

آقاي سوزنچي گفته‌اند: «انتشارات صدرا به‎ويژه در سالهاي نخستين آن، مورد حمايت ويژه نهاد‌هاي دولتي بوده است.» اين مطلب حقيقت ندارد. انتشارات صدرا از بدو تأسيس تاكنون حتي يك ريال از نهاد‌هاي دولتي كمك دريافت نكرده است. زماني كه كاغذ، يارانه‌اي بود، براي همه ناشران، يارانه‌اي بود و استثنايي براي صدرا قائل نبودند. اين اشتباهي است كه بسياري از مردم مرتكب مي‌شوند و خيال مي‌كنند چون صدرا آثار شهيد مطهري را چاپ مي‌كند پس حتما كمك‎هاي دولتي دريافت مي‌كند.

ايشان گفته‌اند: «مثلا از سه مجموعه يادداشت الفبايي، موضوعي و كتابچه‌اي استاد، تاكنون فقط يادداشت‎هاي الفبايي منتشر شده.» اين هم اشتباه است؛ زيرا چهار جلد از يادداشت‎هاي موضوعي نيز منتشر شده و جلد پنجم آن كه جلد دوازدهم يادداشت‎ها مي‌شود در شرف انتشار است و يادداشت‎هاي كتابچه‌اي نيز يكي دو جلد بيشتر نمي‌شود.

گفته‌اند: «آن‌چه بيشتر جاي تأسف دارد اين است كه گاهي برخي از سخنراني‌ها را ناقص منتشر و اعلام مي‌كنند برخي نوارهاي شهيد مطهري موجود نيست، در حالي كه آن نوارها قبلا توسط ارگان‎هاي معتبر (مانند حزب جمهوري اسلامي) پياده و منتشر شده بوده و هنوز در برخي كتابخانه‌ها، آن آثار موجود است، مانند مباحث نفاق.»

در پاسخ عرض مي‌كنم جلسه دوم «مسئله نفاق» كه حزب جمهوري اسلامي اين مبحث را در جزوه‌اي شامل دو جلسه منتشر كرد، در واقع ادامه جلسه اول نبود بلكه در اصل، تفسير قسمتي از سوره توبه بود و مي‌بايست در مجموعه آشنايي با قرآن درج مي‌شد، لذا اين گفتار در جلد سوم آشنايي با قرآن و در جاي خود قرا گرفت و طبعا بحث مسئله نفاق يا يك جلسه بوده است و يا نوار جلسه دوم آن موجود نيست.

آقاي سوزنچي گفته‌اند: «انتشارات صدرا تاكنون اقدام موثري در گسترش انديشه‌هاي استاد نكرده است.» پاسخ اين است كه وظيفه اين انتشارات نشر درست و منظم آثار استاد است نه چيز ديگر. گسترش انديشه‌هاي استاد وظيفه افراد علاقه‎مندي مانند آقاي سوزنچي است.

اما ريشه انتقادات آقاي سوزنچي مخالفت اينجانب با انتشار عمومي خلاصه‌هاي آثار استاد مطهري است كه توسط ايشان و دوستان‎شان تهيه شده است. اينجانب شخصا با اين‎گونه خلاصه‌ها مخالفم به چند دليل. اول اين‌كه احتمال تغيير معني و تحريف ناخواسته در اين خلاصه‌ها زياد است. دوم اين‌كه اين خلاصه‌ها به قلم افراد مختلف است كه طبعا قلم آن‎ها رنگ و بوي شهيد مطهري را ندارد. و سوم اين‌كه ممكن است كم‎كم اين خلاصه‌ها باعث شود كه مردم به متون اصلي آثار استاد مراجعه نكنند و مثلا بگويند به جاي آن‌كه كتاب 250 صفحه‌اي مسئله حجاب را مطالعه كنيم اين خلاصه 50 صفحه‌اي را مطالعه مي‌كنيم.

اما در طرحي كه به مجلس ارائه شده است، سخن درباره متون اصلي آثار استاد است نه آثاري كه درباره استاد چاپ مي‌شود يا آثار موضوعي يا كارهايي مانند خلاصه آثار. تكليف آن‎ها را مثلا بنياد علمي فرهنگي استاد شهيد مطهري مي‌تواند معلوم كند.

در مجموع، متوجه نشدم كه نگراني آقاي سوزنچي از تصويب طرح مربوط به آثار استاد مطهري به‎خاطر چيست. برعكس، ايشان بايد خوشحال شوند كه آثار استاد شهيد همچنان با نظم و حفظ اصالت خود منتشر و از ايجاد بلبشو در اين آثار كه پيوند ناگسستني با اعتبار انقلاب اسلامي و امام خميني دارد، جلوگيري خواهد شد