بازخوانی وقایع بازداشتگاه کهریزک

مقصر اصلی کهریزک که بود؟ / محمد چشمه چراغي

شاید اگر مهندس موسوی خیال نمی‎کرد که پیش از شمارش آرا با بیست و چهار میلیون رأی پیروز شده است، شاید اگر مثلثی به‎نام «هاشمی، خاتمی و موسوی» شکل نمی‎گرفت، شاید اگر بعضی‎‎ها با جادوی شبکه‎‎های ماهواره‎ای طلسم نشده بودند، داستان تلخی به نام «کهریزک» هم خلق نمی‎شد.تیر توهم که از کمان جهید، سیبل هواداران را لرزاند، آنان را تحریک کرد و به خیابان‎‎ها ریختند. عده‎ای به قانون تمکین کردند اما عده‎ای دیگر بر قانون شوریدند. مأموران، شورشی‎‎ها را دستگیر کردند. البته در بین شورشی‎‎ها و در آن فضای شلوغ و پر از گردوغبار، برخی هم که تنها تحت تأثیر جو، آمده بودند و نمی‎شد به آنان درجه شورشی داد، دستگیر شدند. هوا که بارانی شد، همه را خیس خواهد کرد؛ و آن روز‎ها هم هوا بارانی شده بود.

این بازداشتگاه جهنمی!

تا پیش از این وقایع، افکار عمومی کهریزک را با آسایشگاه سالمندانش می‎شناخت و بعضی‎‎ها حتی نام کهریزک را هم نشنیده بودند.

کهریزک تنها سرای سالمندان نداشت بلکه یک کمپ - بخوانید سوله - هم داشت. سوله یا کمپ کهریزک نام بازداشتگاهی در شهرک «سنگ» واقع در جنوب شرق تهران - شهرستان ری - است. این بازداشتگاه به دستور سردار رادان پس از اجرای طرح امنیت اجتماعی و پاک‎سازی محله خاک سفید تهران، برای تأدیب و مجازات معتادان و اوباش سابقه‎دار و حرفه‎ای ساخته شد. این زندان از همان ابتدا هیچ امکاناتی نداشت که مطابق با استاندارد‎های یک زندان یا بازداشتگاه باشد. حتی سازمان زندان‎‎ها هم مسئوليت رسمی آن را به‎عهده نگرفته بود. اراذلی که مدتی را در بازداشتگاه کهریزک گذرانده‎اند آن‎جا را جهنم ایران می‎خوانند!



باز هم انتقال به کهریزک

هواداران موسوی که نام «سبزها» را بر خود نهاده بودند، قصد ختم غائله را نداشتند. هیجده تیر - سالگرد حادثه کوی دانشگاه در سال 1378 - که فرا رسید، بهانه خوبی برای سبز‎ها بود که ناآرام کردن اوضاع را از سر بگیرند.

برخی خبر‎های غیررسمی از آن حکایت داشت که در اين روز حدود دویست‎ و هفتاد تن دستگیر شده‎اند که 145 تن از آنان در روز جمعه نوزده تیرماه به کهریزک و بقیه به اوین منتقل شده‎اند.

در بین بازداشت‎شدگان انتقالی به کهریزک نام «محسن روح‎الامینی» از همه آشناتر بود. محسن فرزند دکتر عبدالحسین روح‎الامینی - رییس سابق انستیتو پاستور ایران - بود که در صحت و سلامت کامل جسمی و روحی دستگیر شد. ظاهرا او را نزدیک منزل‎شان در نزدیکی‎‎های دانشگاه تهران بازداشت کرده بودند.



کهریزک سریعا تعطیل شود

بیست‎ودوم تیرماه، خبر نگهداری بازداشت‎شدگان در کنار اراذل و اوباش و ضرب و شتم آن‎‎ها به رهبر معظم انقلاب رسید و ایشان با فراخواندن دبیر شورای عالی امنیت ملی دستور دادند که همان روز باید بازداشتگاه کهریزک تعطیل و در صورت نیاز بازداشت‎شدگان همگی به زندان‎‎های رسمی منتقل شوند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی بلافاصله با دادستان وقت تهران - قاضی سعید مرتضوی - تماس گرفته و دستور رهبر انقلاب را به وی ابلاغ کرد. مرتضوی با آوردن استدلال کمبود جا برای اسکان بازداشت‎شدگان، طفره می‎رود. یک روز بعد، بازداشتگاه تعطیل و بازداشت‎شدگان پس از چند روز تحمل شرایط بد آب و هوایی، ضرب و شتم به‎دست برخی مأموران و اراذل و اوباش، عدم دسترسی به امکانات بهداشتی، تغذیه، آب شرب سالم و تجهیزات درمانی منتقل شدند.



کهریزک تعطیل می‎شود اما....

بازداشتگاه حاشیه‎ساز به دستور مقام معظم رهبری تعطیل شد. اما گویا حاشیه‎‎ها تمامی نداشت. در حین انتقال بازداشت‎‎شدگان به زندان اوین، یکی از آنان به‎دلیل صدمات وارده دچار تشنج می‎شود، اما کسانی که دست‎اندرکار انتقال آنان بودند، با بی‎توجهی از کنار این موضوع رد می‎شوند! وضعیت فرد مصدوم که رو به وخامت می‎گذارد، یکی از مأموران با مافوق خود تماس می‎گیرد و مقرر می‎شود که فرد مذکور به کهریزک بازگردانده شده و نامش از فهرست بازداشتی‎‎های انتقالی به اوین حذف شود! مصدوم بازداشتی در حالی به کهریزک بازگردانده می‎شود که جان خود را از دست می‎دهد.

کاروان بازداشت‎شدگان به اوین می‎رسد اما مسئولان اوین با مشاهده اوضاع بد جسمی، ضعف بازداشت‎شدگان، بوی تعفن و مصدومیت برخی از زندانیان حاضر به پذیرش آنان نمی‎شوند. در نهایت، اوین پذیرای این بازداشت‎شدگان می‎شود.

در حین پذیرش، محسن روح‎الامینی از شدت ضعف بدنی نقش زمین می‎شود اما کسی توجهی نمی‎کند! سرانجام پس از یک ساعت تأخیر - ساعت پانزده و سی دقیقه - محسن روح‎الامینی به بیمارستان شهدای تجریش منتقل و با عنوان «مجهول‎الهویه» پذیرش می‎شود.

هشت ساعت و چهل دقیقه بعد یعنی در ساعت شش و ده دقیقه صبح 24 تیرماه، محسن در بیمارستان جان می‎دهد و مسئولان بیمارستان گواهی فوت او را با عنوان «مجهول‎الهویه» صادر می‎کنند.

هشت روز بعد - 31 تیر - خبر فوت محسن به خانواده‎اش اعلام می‎شود و علت مرگ او را مننژیت اعلام می‎کنند. با اعلام این مطلب که یک هفته است که دنبال شما می‎گردیم!؟



کهریزک رسانه‎ای می‎شود

اخبار مربوط به کهریزک که دستاویزی برای مخالفان نظام شد، در رأس تبلیغات منفی رسانه‎‎ها قرار گرفت. جالب این‎جا بود که معلوم نبود خبر‎های مربوط به این زندان حفاظت شده از چه روزنه‎ای به بیرون درز پیدا می‎کند! مهدی کروبی - نامزد ناکام انتخابات ریاست‎جمهوری - با نوشتن نامه‎ای به هاشمی رفسنجانی مدعی شد که در بازداشتگاه‎‎ها به‎ویژه در کهریزک، علاوه‎بر شکنجه، به زندانیان تعرض شده است! نامه کروبی که هنوز هم ابزار سوء‎استفاده بیگانگان است، کار را به‎جایی کشاند که رهبر معظم انقلاب از آن به‎عنوان «هتک حیثیت نظام» یاد کردند.

یکم مردادماه و پس از انتشار آگهی تسلیت درگذشت محسن روح‎الامینی در روزنامه جام جم، کهریزک رسانه‎ای شد. از سوی دیگر، برخی از بازداشت‎شدگانی که آزاد شده بودند، شکواییه خود را نزد رهبر انقلاب می‎برند و ایشان دستور رسیدگی فوری به این شکایات را صادر می‎کنند.

پنجم مرداد ماه است که کاظم جلالی سخنگوی کمیته ویژه مجلس شورای اسلامی برای پیگیری وضعیت بازداشت‎شدگان، در گفت‎وگویی با خبرگزاری مهر اظهار کرد که قاضی مرتضوی دادستان تهران، در جلسه‎ای با این کمیته، علت مرگ روح‎الامینی و کامرانی - یکی دیگر از بازداشتی‎‎های فوت شده - را بیماری مننژیت اعلام کرده است. در همین روز بود که سهراب سلیمانی، مدیرکل زندان‎‎های استان تهران هم در مصاحبه‎ای با ایسنا اعلام کرد که روح‎الامینی و کامرانی مننژیت داشتند و به همین‎خاطر بعد از فوت آنان به همه زندانیان اوین واکسن زده شده است.



ساخت همزادی دیگر برای کهریزک!

هشت روز گذشت (13 مرداد). جوسازی‎‎ها درباره کهریزک در رسانه‎‎های معاند کماکان ادامه داشت که سردار احمدی‎مقدم فرمانده نیروی انتظامی از ساخت بازداشتگاهی جدید به‎‎جای کهریزک خبر داد؛ این خبر با سرعتی مثال‎زدنی در رسانه‎‎ها منتشر شد.. دو روز دیگر هم گذشت. پانزدهم مرداد، نیروی انتظامی با صدور اطلاعیه‎ای درخصوص کهریزک اعلام کرد که این بازداشتگاه محل نگهداری موقت و تأدیب اراذل و اوباش با شرایط زیستی سخت‎گیرانه بوده است. در این اطلاعیه آمده بود که تعدادی از دستگیرشدگان هجدهم تیر به‎‎دلیل محدودیت پذیرش در اوین به کهریزک منتقل شده‎اند که با توجه به شرایط آن‎جا اصولا اعزام بازداشتی‎‎ها به کهریزک صحیح نبوده است. نیروی انتظامی در این اطلاعیه تصریح کرد که تراکم جمعیت در بند بازداشتی‎‎ها و شرایط نامساعد زیستی و بهداشتی، موجبات آزار و اذیت آنان را فراهم کرده است.

فرمانده نیروی انتظامی در مراسم تودیع سردار رویانیان با پذیرش مسئولیت اتفاقاتی که در کهریزک افتاده، اعلام کرد که هیچ‎یک از فوت‎شدگان بر اثر ضرب و شتم فوت نکرده‎اند، بلکه علت مرگ، بیماری آن‎‎ها بوده است.

22 روز دیگر هم گذشت (9 شهریور). خبری بر روی سایت خبرگزاری مهر قرار گرفت که در آن، کمیسیون پزشکی قانونی کشور، علت مرگ محسن روح‎الامینی را مرگ ناشی از استرس فیزیکی، شرایط بد نگهداری و ضربات متعدد اعلام و قویا ابتلای آن مرحوم به مننژیت و فوت به‎ علت بیماری را منتفی اعلام کرد.



پخش تصاویر کهریزک از رسانه ملی

نزدیک به یک هفته بعد (15 شهریور)، کهریزک و تصاویر مربوط به محیط این بازداشتگاه سر از رسانه ملی درآورد. این تصاویر نشان می‎داد که این مکان نه یک بازداشتگاه استاندارد بلکه مجموعه‎ای از سوله‎‎ها و بنا‎های احداث شده در یک محیط بیابانی بوده است. در این برنامه سردار تشکری، رییس بازرسی کل نیروی انتظامی، از مردم عذرخواهی و با صراحت اعلام کرد کسانی که این جنایت را رقم زدند برخی نیرو‎های رسمی ناجا اعم از درجه‎دار تا سرهنگ بوده‎اند. وی حتی متذکر شد که برخی قضات نیز در اعزام متهمان به کهریزک مرتکب تخلف شده‎اند که پرونده آنان در دست بررسی است. رییس جدید دادسرای نیرو‎های مسلح نیز در این گزارش به‎صراحت گفت که شرایط و رفتار‎های صورت گرفته عامل مرگ تعدادی از بازداشت‎شدگان بوده و نه بیماری قبلی یا عللی از این دست.

همچنین، در این گزارش، سردار تشکری اظهار کرد که در یک فضای هفتاد متری 145 نفر از بازداشتی‎‎های 18 تیر به همراه 25 نفر از اراذل و اوباش نگهداری می‎شده‎اند که در میان آن‎‎ها 10 نفر دانشجو نیز وجود داشته است. (مطابق با ضوابط و قانون، دانشجویان بازداشتی باید در زندان‎‎های رسمی نگهداری شوند.)

دو روز بعد (هفدهم شهریور)، سردار احمدی‎مقدم فرمانده نیروی انتظامی هم بر درستی گزارش پخش شده از صدا و سیما صحه گذاشت.



حساسیت و دغدغه ویژه رهبر انقلاب

رهبر معظم انقلاب در پی گزارش‎‎هایی که از کهریزک و اتفاقات مربوط به آن به ایشان می‎رسد با حساسیت خاصی این مسئله را پیگیری کرده و دستور رسیدگی می‎دهند. پرویز سروری در این‎باره می‎گوید: «رهبری حساسیت خاصی در این خصوص داشتند و تأکیدشان بر پی‎گیری مسائل با قدرت و قاطعیت بود و ایشان تحلیل‎شان این بود که باید با اغتشاشگران برخورد شود و باید کسانی را هم که در لباس نظام و در لباس دوست، رفتار خارج از قاعده و غیرقانونی انجام می‎دهند، با شناسایی در دادگاه و در کنار اغتشاشگران به جرایم‎شان رسیدگی شود.»



متهمان فجایع کهریزک محاکمه می‎شوند

سرانجام با پیگیری‎‎ها و سفارشات مقام معظم رهبری، عوامل رخداد‎های ناگوار کهریزک شناسایی و محاکمه شدند. نخستین جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده متهمان بازداشتگاه کهریزک به ریاست قاضی محمد مصدق در محل سازمان قضایی نیرو‎های مسلح برگزار شد.

19 اسفندماه 1388، دومین جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده متهمان بازداشتگاه کهریزک به ریاست قاضی «محمد مصدق» و با حضور اولیای دم و سایر شاكيان و وکلای آنان و دوازده متهم پرونده برگزار شد.

هشتمین و آخرین جلسه رسیدگی به این پرونده نیز روز 17 خردادماه 1389 برگزار و طی آن به 12 متهم این ماجرا تفهیم اتهام شد. متهمان این پرونده رده‎‎های مختلف نظامی از درجات سرتیپ، سرهنگ، تا ستوان، استوار و گروهبان را شامل می‎شوند.

(اواخر خردادماه) احکام متهمان این پرونده صادر مي‌شود

ايستادگي در ميدان / روح‌الله محموديان

فوت محسن روح‎الاميني نجف‎آبادي در زندان كهريزك، يكي از صحنه‌هاي تلخ فتنه سال 1388 بود. او فرزند عبدالحسین روح‌الامينی، دبیرکل حزب عدالت و توسعه و از اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. در طول يك سال گذشته رسانه‎های ضد‎ایرانی و فتنه‎گران داخلی بسيار تلاش كردند كه از ضایعه فوت روح‎الاميني برای تحریک احساسات و احیای آشوب‎ها استفاده ابزاري كنند. اما عبدالحسین روح‌الامينی با اقدامات و سخنان خود آنان را ناكام گذاشت.

محسن روح‌الامینی دانشجوی رشته کامپیوتر دانشگاه تهران بود. در تجمع روز ۱۸ تیر ۱۳۸۸ دستگیر و به بازداشتگاه کهریزک منتقل شد و در یکم مرداد جنازه‌اش به خانواده‌اش تحویل داده شد. فتنه‎گران داخلي و خارجي تلاش كردند كه محسن را فرزند معنوی جنبش سبز بخوانند و خود را متولي خونخواهي وي و انتقام از نظام! بنامند. لذا كوشيدند كه در مراسمات ختم و هفتم محسن شركت كنند و در اقدامي ديگر در سال‎روز تولد محسن، برايش جشن گرفتند. همت و تلاش جريان سبز براي استفاده از جسم بي‎جان محسن براي حيات‎بخشي به خود بود. پدر محسن روح‎الاميني از اولين روزهاي فوت فرزند دلبندش بر پيگيري قانوني و عقلاني براي قصاص عاملان اين جنايت تأكيد كرد و در مصاحبه‌هاي مختلف اظهار داشت كه من به نظام اعتماد دارم و در مراسم خاكسپاري محسن در بهشت زهرا گفت که این شهید را به نظام تقدیم می‌کنم و مانع سوء‎استفاده جريان سبز از فرزند دلبند خود شد. در ادامه روح‎الامینی با صدور اطلاعیه‎ای از عدم برگزاری مجلس ترحیم برای فرزندش به دلیل حفظ امنیت و آرامش مردم و پرهیز از هر‎گونه خشونت خبر داد و از پذيرش ميرحسين موسوي خودداري كرد و راه خود را از جريان فتنه جدا كرد.

دكتر روح‎الاميني شهريورماه در ديدار اساتيد دانشگاه با رهبر انقلاب سخنراني كرد و نظام را بزرگ‌ترين مظلوم فتنه‌ اخير معرفی و تأكيد كرد: «بعضی‌ها فكر می‌كنند ما كه از نظام دفاع می‌كنيم، از حق‌مان هم می‌گذريم. خون‌خواهی در رابطه با عزيز از دست‌رفته‌ ما - محسن ما - به عهده‌ نظام است.» حضور روح‎الاميني در جمع مردم عزادار شهر تهران در روز عاشورا براي مقابله با آشوبگران و هتاکان به مقدسات، جريان سبز و فتنه‎گران را نااميد كرد.

با نااميدي فتنه‎گران از روح‎الاميني، موجي از هتاكي و توهين عليه وي به راه انداختند و فتنه‎گران به فضاسازي و جوسازي عليه وي پرداختند و تلاش كردند كه روحيه وي را تضعيف كنند. بررسي نامه‌ها گرفته و اخبار منتشر شده در رسانه‌هاي جريان سبز و حاميان خارجي آنان، حكايت از اين دارد كه تلاشي جدي براي شهيد دانستن محسن روح‎الاميني صورت گرفته و در مطالب خود محسن روح‎الاميني را از حاميان خود مي‌دانند كه به راهي غير از راه پدر جنبش سبز اعتقاد داشت. لذا اين شهيد نيز، شهيد جريان سبز است. در يكي از نامه‌ها خطاب به پدر محسن مي‌آمده است: «هر چند که او از گوشت و خون و پوست روح‎الاميني بود؛ اما فکر و روح و راه و مرام او متعلق به او نبود. او دلداده جنبش سبز و عاشق میرحسین موسوی بود و جان عزیز خود را ایثارگرانه در این راه و بر سر ایمان و عقیده خود گذاشت و به ابدیت پیوست.» بر اين اساس، جريان سبز، خود را خونخواه محسن مي‌داند و نه پدرش را.

يكي از محورهاي تلاش‌هاي جريان سبز حمله به رهبري نظام است. فتنه‎گران با همراهي حاميان خارجي خود نوك پيكان حملات‎شان را به سمت اصل ولايت فقيه و مقام معظم رهبري گرفته‌اند و با برگزاري نظرسنجي‌هاي دروغين تلاش مي‌كنند كه خود را به استحاله نظام دلخوش كنند. در طول يك سال گذشته تلاش كردند نظام اسلامي را تضعيف كنند و دستاوردهاي نظام مقدس اسلامي ايران را زير سئوال ببرند. در اين راه از هيچ امري فروگذار نكردند. راه امام و انديشه‌هاي امام را به سخره گرفتند و اصول انديشه‌هاي بنيانگذار انقلاب را زير سئوال بردند و در اصولي چون استكبار ستيزي، ولايت فقيه و جمهوري اسلامي و... ترديد كردند. و مرتكب ظلمي بزرگ به كشور و ملت خود شدند.

يكي از موضوعاتي كه در اين مطالب به چشم مي‌خورد، تلاش در جهت وارونه جلوه دادن اتفاقات و حوادث، جابه‎جا كردن جاي متهم و مدعي با صاحب حق و مظلوم جلوه دادن جريان سبز و ظالم بودن نظام است. در بررسي محتوايي نامه آذر اهورائی به پدر محسن روح‎الاميني تحت عنوان «‎سخني با پدر شهید محسن روح‎الامینی» كه هفتم خرداد ماه جاري در سايت‌هاي سبز منتشر شد و همچنين نامه‌اي كه از سوي يكي از (به اصطلاح) شاگردان پدر محسن روح‎الاميني نگاشته شده، نكات بالا به وضوح قابل فهم است